Πυκνή βλάστηση, παχιά σκιά, μαρμάρινα και σιδερένια τραπεζάκια, ουζάκι και βανίλια υποβρύχιο. Το πέτρινο καφενείο του Εθνικού Κήπου θυμίζει φωτογραφία εποχής. Γεγονός που αποτυπώνεται –δυστυχώς– και στον κατάλογό του, καθώς οι τιμές κάποιων προϊόντων του φαίνεται να απευθύνονται στη …βασίλισσα Αμαλία.
Πυκνή βλάστηση, παχιά σκιά, μαρμάρινα και σιδερένια τραπεζάκια, ουζάκι και βανίλια υποβρύχιο. Το πέτρινο καφενείο του Εθνικού Κήπου θυμίζει φωτογραφία εποχής. Γεγονός που αποτυπώνεται –δυστυχώς– και στον κατάλογό του, καθώς οι τιμές κάποιων προϊόντων του φαίνεται να απευθύνονται στη …βασίλισσα Αμαλία.
Το νεαρό ζευγάρι των Γάλλων που κάθεται στο αντικρινό τραπεζάκι προσπαθεί να περιγράψει τον καφέ που θέλει να παραγγείλει. «Γκρικ κόφι, πλιζ. Δε κολντ… Γουίθ δε άις». «Φραπέ;», ρωτάει ο σερβιτόρος για να επιβεβαιώσει την παραγγελία. «Γες, γες, φραπέ!», απαντάει το αγόρι, χαρούμενο που συνεννοήθηκε. Εξιταρισμένοι από την ομορφιά της πυκνής βλάστησης, το μαρμάρινο τραπεζάκι που βρήκαν, το πέτρινο καφενείο και την όλη φάση τύπου «ζούμε-μέσα-σε-παλιά-καρτ-ποστάλ», οι δυο νεαροί επισκέπτες της χώρας μας δεν έχασαν το χαμόγελό τους ούτε όταν ήρθε η ώρα να πληρώσουν τους δυο «γκρικ κόφις» περίπου 8 ευρώ (!).
Ο πρώην Βασιλικός Κήπος της Αθήνας –εδώ όπου φωλιάζει το γραφικό καφενείο που σήμερα κάθονται τα χαρούμενα Γαλλάκια, που λέγαμε– μετονομάστηκε σε Εθνικό το 1927, αλλά στην πραγματικότητα έπρεπε να πέσει και η Χούντα (1974) για να σταματήσει πραγματικά η χρήση του επιθέτου «βασιλικός». Ωστόσο ο τιμοκατάλογος ακόμη απευθύνεται σε …βασίλισσες, σκέφτομαι καθώς ρίχνω διαγώνιες ματιές στις φαρμακερές τιμές του. Είναι η στιγμή που δυο Ελληνίδες μεσόκοπες φιλενάδες με ανάλαφρα, λουλουδάτα ρούχα και πλατύγυρα καπέλα καταφτάνουν από την είσοδο της Ηρώδου Αττικού για να κάνουν την πρωινή τους βόλτα ανάμεσα στα 7.000 δένδρα (κάποια τόσο παλιά που έχουν αποτελέσει το φυσικό σκηνικό της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας) και τα 40.000 φυτά του Εθνικού Κήπου. «Κατάλαβες; Ήθελε η Αμαλία να κάνει τη βόλτα της –και είπαν να της φτιάξουν έναν κήπο», ακούω τη μία να λέει στην άλλη γελώντας.
Η μαύρη αλήθεια είναι ότι ένα μέρος απ’ το ανύπαρκτο πράσινο που αντιστοιχεί σε κάθε Αθηναίο (με μόλις 0,96 τ.μ. πρασίνου ανά κάτοικο κατατασσόμαστε στον πάτο του πλανήτη), το χρωστάμε όντως στην …Αυτή Μεγαλειότητα, τους Γερμανούς και Γάλλους γεωπόνους της και την ευρωπαϊκή βασιλική παράδοση στη δημιουργία περίτεχνων κήπων (με δυο βασικές σχολές, των Βερσαλλιών και της Αγγλίας). Ως Βασιλικός, ο Κήπος οριοθετήθηκε το 1836 από τον Φρίντριχ φον Γκέρτνερ, τον αρχιτέκτονα των ανακτόρων, αλλά το τελικό του σχέδιο ορίστηκε το 1839 από τον Χοχ, τον τότε διευθύνοντα μηχανικό. Την ίδια χρονιά, η κολοσσιαία για τα δεδομένα της εποχής επιχείρηση μεταφοράς στ’ αμπάρια πλοίων 15.000 καλλωπιστικών φυτών απ’ το Μιλάνο μέσω Γένοβας (όπου έφτασαν με κάρα), στέφεται με μεγάλη επιτυχία. Οι πρώτες φυτεύσεις περιλαμβάνουν και κάποια αυτοφυή είδη, από το Σούνιο και την Εύβοια. Οι Φρανσουά Λουΐ Μπαρόν, Φρίντριχ Σμιτ, Καρλ Νίκολαους Φράας είναι γεωπόνοι-βοτανολόγοι που συνέδεσαν τα ονόματά τους με τη γέννηση του Κήπου. Χωρίς υπερβολή θα μπορούσε να πει κανείς ότι «η πρώτη Υπηρεσία Πρασίνου στην Ελλάδα ήταν το Αυλαρχείο της Αμαλίας», αναφέρει σε συνέντευξή του ο γεωπόνος Νικόλαος Ταμβάκης, τέως διευθυντής του Εθνικού Κήπου από το 1957 έως το 1984, οπότε συνταξιοδοτήθηκε.
Το ενδιαφέρον της Αμαλίας για τον Κήπο ήταν τέτοιο που λέγεται ότι περνούσε τουλάχιστον τρεις ώρες την ημέρα ασχολούμενη προσωπικά με τη φροντίδα του. Το γεγονός ότι φαίνεται να έτρεφε μια ιδιαίτερη ευαισθησία για τη χλωρίδα δε συνεπάγεται και αντίστοιχη αγάπη για την …πανίδα. «Παλαιότερα είχαν ένα μικρό ζωολογικό κήπο, εκεί στα θερμοκήπια που λέμε, στο εργοτάξιο. Το λέγανε μάλιστα θηριοτροφείο. Και το μόνο μεγάλο ζώο του ήταν ένας λύκος, τον οποίο μάλιστα, επειδή ενοχλούσε, τον εκτελέσανε με εντολή της Αμαλίας», μνημονεύει ο Ν. Ταμβάκης.
Ιστορίες του Κήπου περνούν πάντα απ’ το μυαλό μου όποτε έρχομαι στο καφενεδάκι του –όταν, δηλαδή, η ανάγκη για ξεφύλλισμα εφημερίδας υπό τη μουσική επιμέλεια των τζιτζικιών υπερισχύει του σιχτιρίσματος για τις τιμές του. Σκέφτομαι τον κόσμο που είχε αγριέψει εναντίον της Αμαλίας, γιατί παίρνανε το λιγοστό νερό της Αθήνας για να ποτίζουν τον κήπο της ή το μεγάλο χιονιά τον Απρίλιο του 1931, που ισοπέδωσε πάνω απ’ τα μισά του δέντρα –μπορούσες, λέει, τότε να δεις απ’ το πεζοδρόμιο της Βασιλίσσης Σοφίας τη στέγη του Ζαππείου. Χαζολογάω τον κόσμο του σήμερα (τουρίστες, ζευγαράκια φρέσκα στους έρωτες, οικογένειες ντόπιων και μεταναστών που βγάζουν εδώ βόλτα τα πιτσιρίκια τους, να ταΐσουν τα παπάκια και να δουν με έκπληκτα ματάκια κάποιο παγώνι να ανοίγει την ουρά του)… Αναπάντεχα κάδρα ζώσας φύσης στην καρδιά του αστικού τοπίου.
Το παραδοσιακό Καφενείο είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ιδιαίτερης ζωής του Κήπου που είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής της Αθήνας πάνω από ενάμιση αιώνα. Λίγα μόλις βήματα από την είσοδο της Ηρώδου Αττικού, στέκει υπέργηρος πρεσβευτής ενός κομματιού της ιστορίας και του πολιτισμού της πόλης μας. Θα υπέθετε κανείς ότι η έγνοια για την ουσιαστική συντήρησή του και η διαφύλαξη του δημοτικού και προσιτού του χαρακτήρα είναι δεδομένη. Αντ’ αυτού, με μια ματιά μέσα από το ξύλινο παράθυρό του βλέπεις ότι ο μισός σχεδόν εσωτερικός του χώρος λειτουργεί σαν αποθήκη κατεστραμμένης επίπλωσης. Φαίνεται ότι το όμορφο καφενεδάκι περισσότερο κι απ’ τις ίδιες τις συνέπειες του αδυσώπητου χρόνου, απειλείται από ένα κράμα αδιαφορίας, δημοτικής φυγοπονίας και παραλογισμού της γραφειοκρατίας (που δεν του επιτρέπει να …φυγαδεύσει ούτε τις χαλασμένες του καρέκλες προκειμένου να τις αντικαταστήσει). Απ’ το ίδιο ακριβώς κράμα που χρόνια ακούμε να υποφέρει κι ο ίδιος ο Κήπος, δηλαδή. Η μοίρα η κοινή τους, που λέγαμε.
Info: Το Καφενεδάκι του Κήπου, Εθνικός Κήπος, είσοδος από Ηρώδου Αττικού, ανοιχτό μέχρι τη δύση του ηλίου (κανά τέταρτο πριν)