Πριν καλά καλά αποφασίσεις τη μίνι απόδραση από την πολύβουη πρωτεύουσα, έχεις ήδη αράξει σε τραπεζάκι με θέα τον Ευβοϊκό και ρίχνεις τα πρώτα παγάκια στο ποτήρι. Αν είναι απογευματάκι, θα απολαύσεις και ανοιχτό ορίζοντα στα χρώματα του δειλινού.
Καθώς η πορτοκαλένια δύση λούζει με εκείνο το μαγικό χρώμα, που όλα τα κάνει να φαίνονται ωραία, τον παραθαλάσσιο πεζόδρομο της Νέας Αρτάκης, τίποτα δεν θυμίζει πια την επέλαση των φονικών πλημμυρών του 2020 από την ευρύτερη περιοχή -μόνο οι ντόπιοι ξέρουν βέβαια με πόση ψυχή και πόση δουλειά το πέτυχαν αυτό.
Το φρεσκαρισμένο παραλιακό μέτωπο και η πλακοστρωμένη Αγίου Νικολάου δίνει αφορμή για ξεκούραστο περπάτημα σε γνώριμες, καλοκαιρινές εικόνες ηρεμίας: το μπλε της θάλασσας, το παιδί με το πατίνι, ο πλανόδιος με τα καλαμπόκια, το εκκλησάκι, τα παγωτά, μια Παρασκευή του Ιούλη… Α, και μια στρατιά ουζερί, όλα τους με θέα τον βόρειο Ευβοϊκό και το ηλιοβασίλεμα.
Οικονομική, απολαυστική και γρήγορη απόδραση
Δεν είναι τυχαίο ότι την περιοχή προτιμούν οικογένειες και μεγάλες παρέες που προσπαθούν να ξεφύγουν για λίγο από την Αθήνα. «Είναι από τις πιο γρήγορες και value for money εξορμήσεις», υποστηρίζουν ντόπιοι εστιάτορες και οι αντιπεριφερειάρχες Τουρισμού Αθλητισμού και Π.Ε. Ευβοίας, κύριοι Ηλίας Μπουρμάς και Γιώργος Κελαϊδίτης. Δεν έχουν άδικο. Φρέσκο ψαράκι, περίφημα χταπόδια, γαρίδες και όστρακα, ποικιλίες θαλασσινών (μιλάμε για έναν από τους πιο δυνατούς αλιευτικούς στόλους που τροφοδοτεί εν πολλοίς και το Λεκανοπέδιο), στη μια ώρα από την πρωτεύουσα και σε λογική τιμή, είναι συνδυασμός όλο και πιο δυσεύρετος στη χώρα του βγάλε-σε-μια-μέρα-τα-σπασμένα-μιας-χρονιάς.
Η παράδοση των ουζερί ξεκινά στα μισά της δεκαετίας του ’70
Βολτάροντας προς το νεότευκτο εκκλησάκι του Αϊ Νικόλα, η Σμαρώ Ψαθέρη-Μιμίκου, πρόεδρος ενός από τους σημαντικότερους μικρασιατικούς συλλόγους της Στερεάς, του Συλλόγου των Απανταχού Αρτακηνών-Κυζικηνών και «ψυχή» του Λαογραφικού Μουσείου της πόλης θυμάται: «Μεταπολεμικά το παραλιακό μέτωπο είχε κυρίως ζαχαροπλαστεία και μια διάσημη ψαροταβέρνα πέρα στην άκρη. Για ουζάκι και μεζέ οι παλιοί πήγαιναν στο καφενείο -εννοείται πως ήταν χώρος όπου σύχναζαν μόνο άντρες. Μέχρι και τη δεκαετία του ’70 στην παραλιακή οδό γινόταν όλη η περατζάδα, τα ραντεβού, τα φλερτ και τα γαμπρίσματα. Απ’ τα μισά της δεκαετίας του ’70 και ιδιαίτερα από τη δεκαετία του ’80 κι έπειτα ξεκινούν να ανοίγουν τα ουζερί το ένα μετά το άλλο με αποκορύφωμα την τελευταία 20ετία».
Προσφυγική παρακαταθήκη, τα αλίπαστα, τα μεζεκλίκια και η αγάπη για το γαύρο
Όμως η Νέα Αρτάκη, που χρωστά το όνομά της και την ιστορική/γαστρονομική της ταυτότητα στους πρόσφυγες που άφησαν τη θάλασσα του Μαρμαρά (την Αρτάκη της Κυζίκου) για να ριζώσουν -καθόλου τυχαία- δίπλα σε μια νέα θάλασσα, ήξερε καλά τι εστί μεζές πριν αρχίσει να τον σερβίρει στα ουζερί της. «Προσφυγική παράδοση ήταν τα αλίπαστα και τα μεζεκλίκια» σημειώνει η κ. Ψαθέρη-Μιμίκου, καθώς αφηγείται πώς οι πρόφυγες βρήκαν έναν πλούσιο και παρθένο Ευβοϊκό και επιδόθηκαν στο ψάρεμα, σχεδόν άγνωστη λέξη τότε για τους ντόπιους Ελλαδίτες. «Ιδιαίτερη ήταν η αγάπη τους για το γαύρο, που αφθονούσε, και για τον οποίο είχαν πολλές συνταγές. Έκαναν ακόμη και γαύρο φρικασέ, γαυροκεφτέδες, γαύρο ομελέτα -εκτός δηλαδή από ψητό και τηγανητό. “Μόνο ρυζόγαλο δεν τον κάνουμε τον γαύρο” έλεγαν αστειευόμενες οι γιαγιάδες».
3ο Φεστιβάλ Μικρασιατικών Γεύσεων στις 14, 15, 16 Ιουλίου 2023 – Μοσχοβολούν όλα τα σπίτια της Αρτάκης
Γεύση από μικρασιατική κουζίνα, από μικίκια και κους κους και από γαύρο ομελέτα (που όσο περίεργος και αν αγούγεται άλλο τόσο νόστιμος αποδεικνύεται) ή μελιτζάνες με αυγό και τυρί, μπορεί να πάρει κανείς και στα γαστρονομικά φεστιβάλ που διοργανώνει κάθε χρόνο ο Σύλλογος στο λιμάνι της Νέας Αρτάκης. «Τουλάχιστον 50 γυναίκες εθελόντριες, παλιές και νέες Αρτακηνές μαγείρισσες φτιάχνουν 4.500 – 5.000 μερίδες φαγητό, όλα τα σπίτια της Αρτάκης μοσχοβολάνε τέτοιες μέρες κάθε χρόνο» λέει η κ. Ψαθέρη-Μιμίκου. Κοντά τους θα στέκονται και αγαπημένα πρόσωπα των επαγγελματικών κουζινών, όπως η εξαιρετική σεφ Νένα Ισμυρνόγλου και ο δημοφιλής Ηλίας Μαμαλάκης. Περισσότερα για το 3ο Φεστιβάλ Μικρασιατικών Γεύσεων μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Δυο λόγια για το Λαογραφικό Μουσείο Νέας Αρτάκης
Στον προσωρινό του χώρο, στον αριθμό 6 της Αγίου Νικολάου, μπορεί κανείς να επισκεφτεί το λαογραφικό Μουσείο της Νέας Αρτάκης και να δει πώς ήταν το αρτακηνό σπιτικό πριν οι Αρτακηνοί-Κυζικηνοί ξεσπιτωθούν και πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς (που στην περίπτωσή τους έγινε ήσυχα και με δικά τους καΐκια). Εδώ υπάρχουν σωσμένα και διατηρημένα αυθεντικά σκεύη, ρούχα, αντικείμενα και κειμήλια-μάρτυρες της καθημερινής και κοινωνικής ζωής στην Αρτάκη της Μικράς Ασίας των αρχών του προηγούμενου αιώνα και παλιότερα. Επισκέψιμο κατόπιν επικοινωνίας. Πληροφορίες εδώ.
