Τώρα, από την οθόνη του υπολογιστή σας, μπορείτε να καλλιεργείτε βιολογικά λαχανικά σε πραγματικά αγροκτήματα και να παραλαμβάνετε την παραγωγή σας στο σπίτι. Ναι, εδώ στην Ελλάδα!

Ηλεκτρονικά παιχνίδια προσομοίωσης όπως το FarmVille δίνουν τη δυνατότητα σε κατοίκους της πόλης να διαχειριστούν εικονικές φάρμες ζώντας μια βουκολική ουτοπία. Τώρα, από την οθόνη του υπολογιστή σας, μπορείτε να καλλιεργείτε βιολογικά λαχανικά σε πραγματικά αγροκτήματα και να παραλαμβάνετε την παραγωγή σας στο σπίτι. Ναι, εδώ στην Ελλάδα!

Το παρουσίασε στις 14 Ιουνίου σε άρθρο του στην Guardian ο δημοσιογράφος της Jon Henley, που βρισκόταν εκείνες τις μέρες στην Αθήνα μεταφέροντας «ιστορίες αληθινών ανθρώπων», ως ένα εγχείρημα που μπορεί να συμβάλει στην καταπολέμηση της οικονομικής κρίσης. Ο Δημήτρης Κουτσολιούτσος, απόφοιτος του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, εργάζεται στην επιχείρηση του θείου του το πρωί, αλλά το απόγευμα, στον ελεύθερο χρόνο του, υλοποιεί μια διεθνή καινοτομία: φέρνει σε επαφή παραγωγούς βιολογικών προϊόντων και καταναλωτές που ζουν στην Αττική και στην ευρύτερη περιοχή της Χαλκίδας μέσω του διαδικτύου.

Η υπηρεσία που προσφέρει το www.gineagrotis.gr, η ιστοσελίδα που δημιούργησε πέρσι, είναι η δικτύωση και επικοινωνία μεταξύ Ελλήνων παραγωγών της υπαίθρου και καταναλωτών των αστικών κέντρων με στόχο την παράκαμψη των μεσαζόντων και τη διάθεση φθηνών βιολογικών προϊόντων στην αγορά. Κάθε χρήστης συμβάλλεται με έναν παραγωγό, ο οποίος αναλαμβάνει να καλλιεργήσει βιολογικά λαχανικά για ένα χρόνο, σύμφωνα με την προτίμηση του καταναλωτή. Η παραγωγή ελέγχεται από την εταιρεία ελέγχου και πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων Qways.

Η εταιρεία εμπνέεται από το κίνημα Slow Food, το οποίο υπερασπίζεται τη γεωργία μικρής κλίμακας και τις ήπιες μεθόδους καλλιέργειας της γης που σέβονται τις πλουτοπαραγωγικές πηγές και τους κανόνες της αειφόρου ανάπτυ- ξης. Με βάση τις αρχές αυτές, οι καθημερινές διατροφικές ανάγκες των κατοίκων της πόλης μπορούν να καλυφθούν έτσι ώστε η τοπική παραγωγή να υποστηρίζεται από την τοπική κατανάλωση.

Πώς λειτουργεί
Ο χρήστης δημιουργεί έναν λογαριασμό στην ηλεκτρονική πλατφόρμα τού «Γίνε αγρότης» εισάγοντας ένα όνομα και έναν κωδικό και δίνοντας την ηλεκτρονική του διεύθυνση. Αφού δεχτεί ηλεκτρονικό μήνυμα για την ενεργοποίηση του λογαριασμού του, συνδέεται με την πλατφόρμα εισάγοντας τα στοιχεία του. Διαλέγει ένα αγρόκτημα από τις τέσσερις επιλογές που υπάρχουν προς το παρόν. Αμέσως εμφανίζεται η διαθέσιμη έκταση του αγροκτήματος. Επιλέγει την έκταση που επιθυμεί: για παράδειγμα, 50 τ.μ. αν τα προϊόντα προορίζονται για ένα έως δυο άτομα, 70 τ.μ. για τρία έως τέσσερα κ.ο.κ. Στη συνέχεια, εμφανίζεται το ετήσιο κόστος και ο χρήστης διαμορφώνει το «μποστάνι» του ανάλογα με τις ανάγκες του, επιλέγοντας την ενέργεια «διαχείριση σποράς». Στην οθόνη του εμφανίζονται τα προϊόντα που έχει τη δυνατότητα να παραγγείλει μαζί με την προτεινόμενη έκταση για κάθε είδος, η οποία μπορεί, φυσικά, να τροποποιηθεί σύμφωνα με τις προτιμήσεις του. Δίπλα σε κάθε είδος βλέπει την εκτιμώμενη απόδοση σε κιλά ή σε τεμάχια ανά έτος και ανά εβδομάδα. Τέλος, επιλέγει τα λαχανικά που προτιμά, τα οποία παραδίδονται στο χώρο εργασίας ή κατοικίας του κάθε εβδομάδα από την αρχή της συγκομιδής και για έναν ολόκληρο χρόνο.

Μέχρι αυτή τη στιγμή, διατίθενται πιλοτικά 20 είδη λαχανικών. Η παραγγελία του περιβολιού μπορεί να γίνει έως το τέλος του Απριλίου ή τις αρχές του Μαΐου (για την καλοκαιρινή σπορά) και έως το τέλος του Σεπτεμβρίου (για τη χειμερινή σπορά). Έτσι ο αγρότης γνωρίζει τι πρέπει να σπείρει και μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε χαμηλή τιμή. Προς το παρόν, η διανομή πραγματοποιείται μόνο στην Αττική και στην ευρύτερη περιοχή της Χαλκίδας.

Τα αγροκτήματα που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο βρίσκονται 50 χλμ. έξω από τη Χαλκίδα και 50’ από την Αθήνα. Ο καταναλωτής μπορεί να επισκεφτεί το αγρόκτημα που έχει επιλέξει, να γνωρίσει από κοντά τον αγρότη που το καλλιεργεί, να ενημερωθεί για την εξέλιξη της καλλιέργειας και να κόψει μόνος του, αν θέλει, τα προϊόντα του.

Τι κοστίζει
Ο καταναλωτής «υιοθετεί» έναν βιοκαλλιεργητή πληρώνοντας 750-1.000 ευρώ το χρόνο (αν έχει τη δυνατότητα να παραλαμβάνει τα προϊόντα από τον τόπο παραγωγής τους, έχει έκπτωση 250 ευρώ). Το ποσό αυτό είτε προκαταβάλλεται μετρητοίς είτε καταβάλλεται σε 12 μηνιαίες δόσεις με πιστωτική κάρτα. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος των λαχανικών φτάνει τα 14-20 ευρώ την εβδομάδα. Τα αγροκτήματα προστατεύονται από το ακραίες καιρικές συνθήκες, ωστόσο, αν η παραγωγή καταστραφεί σε σημαντικό βαθμό, τα χρήματα που έχουν καταβληθεί για τους υπόλοιπους μήνες της συγκομιδής επιστρέφονται. Αν κάποιος θελήσει να διακόψει τη σύμβαση, η δυνατότητα αυτή δίνεται δυο φορές το χρόνο, τον Απρίλιο ή Μάιο για τα καλοκαιρινά προϊόντα και το Σεπτέμβριο για τα χειμερινά, πριν από την έναρξη της σποράς, έτσι ώστε να μη βρεθεί οικονομικά εκτεθειμένος ο αγρότης. Αν κάποιος λείψει για ένα χρονικό διάστημα από το συμφωνημένο χώρο παράδοσης, π.χ. για διακοπές, τα προϊόντα προσφέρονται στο Ίδρυμα Αστέγων του Δήμου Αθηναίων για τις ανάγκες των συσσιτίων στην Αττική.

Διεθνής καινοτομία Σε ολόκληρο τον κόσμο αλλά και στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά παραδείγματα on-line υπηρεσιών διακίνησης βιολογικών ή συμβατικών προϊόντων που δημιουργούνται είτε από τους ίδιους τους παραγωγούς είτε ως πρωτοβουλίες πολιτών. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια υλοποιούνται πολλά προγράμματα «υιοθετήστε έναν αγρότη», όπως στις ΗΠΑ και σε χώρες της Καραϊβικής, όπου ξενοδοχεία συμβάλλονται με τοπικούς καλλιεργητές εξασφαλίζοντάς τους εγγυημένη αγορά για την παραγωγή τους, ή στην Ινδία όπου κάτοικοι αστικών περιοχών υποστηρίζουν οικονομικά μικροκαλλιεργητές βοηθώντας τους να αντεπεξέλθουν σε βασικές ανάγκες (αγορά εργαλείων και ειδών ρουχισμού, έξοδα ενοικίου κατοικίας κ.λπ.). Ωστόσο, πουθενά αλλού στον κόσμο δεν φαίνεται να εφαρμόζεται η πρακτική της κατά παραγγελία καλλιέργειας βιολογικών αγροτικών προϊόντων με τη δυνατότητα προσωπικής επαφής ανάμεσα στον καλλιεργητή και στον καταναλωτή.

Ο εμπνευστής του gineagrotis.gr στο ICG
Ο κ. Κουτσολιούτσος μας επιβεβαίωσε ότι η πρωτοβουλία «Γίνε αγρότης» αποτελεί καινοτομία διεθνώς. Όπως μας είπε, η ιδέα προέκυψε πέρσι καθώς διάβαζε μια έκθεση για την ελληνική οικονομία σύμφωνα με την οποία η ελληνική αγορά πάσχει από σοβαρές στρεβλώσεις. Μία από αυτές αφορά το γεγονός ότι στην πορεία τους «από το χωράφι στο ράφι» τα νωπά προϊόντα αλλάζουν πολλά χέρια, με αποτέλεσμα η τελική τιμή τους να είναι πολύ υψηλή. Διαπιστώνοντας ότι η στρέβλωση αυτή υποδείκνυε συγχρόνως ένα κενό στην αγορά, σκέφτηκε να βρει έναν τρόπο να συνδέσει τα δυο άκρα: τους αγρότες -που υπέκυπταν στις πιέσεις των εμπόρων για χαμηλές τιμές- και τους καταναλωτές -που, προϊούσας της οικονομικής κρίσης, έβλεπαν την αγοραστική τους δύναμη να μειώνεται όλο και περισσότερο.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το εγχείρημα ξεκίνησε τον περασμένο Σεπτέμβριο, μερικούς μήνες πριν εκδηλωθεί το «κίνημα της πατάτας». Όπως μας είπε, το «Γίνε αγρότης» είναι μια εναλλακτική προσέγγιση fair trade στο κοινώς διαπιστωμένο πρόβλημα των μεσαζόντων στο εμπόριο των ειδών διατροφής, μη ανταγωνιστική σε παρόμοιες πρακτικές. Ο ίδιος χαρακτηρίζει την προσέγγιση αυτή «πολιτική πράξη» που μειώνει τα βήματα που χωρίζουν τον παραγωγό από τον καταναλωτή δημιουργώντας ένα νέο μοντέλο εμπορίου. Στους μικρούς αγρότες προσφέρει ένα ικανοποιητικό ετήσιο εισόδημα εφόσον πουλάνε τα προϊόντα τους σε καλύτερες τιμές από εκείνες που τους επέβαλλαν οι επαχθείς όροι των εμπόρων. Στους καταναλωτές προσφέρει προϊόντα οικονομικότερα κατά 60% περίπου, κατευθείαν από τον αγρότη, αποφεύγοντας όλα τα ενδιάμεσα κόστη. Επιπλέον, η δυνατότητα επίσκεψης των αγροκτημάτων τούς υπενθυμίζει ότι τα λαχανικά δεν φυτρώνουν στο σούπερ μάρκετ, ότι κάποιος εργάζεται για την παραγωγή τους. Είναι μια καινοτόμος υπηρεσία που ανατρέπει, «σπάει» την αγορά, λειτουργώντας ως κοινωνική επιχείρηση: καλύπτει βασικές ανάγκες του πληθυσμού, όπως είναι η διατροφή, και προσφέρει απασχόληση στο τοπικό εργατικό δυναμικό. Η τετραμελής ομάδα του «Γίνε αγρότης» διαχειρίζεται την πληροφορία και όχι την αξία των προϊόντων, την οποία καθορίζουν οι καλλιεργητές, και, προς το παρόν, δεν έχει κέρδος εφόσον πρέπει να καλύψει λειτουργικά κόστη, ενώ αναζητά οικονομική υποστήριξη μέσω χορηγιών και δωρεών από τον ιδιωτικό τομέα.

Οι αγρότες είναι ενθουσιασμένοι από την πρωτοβουλία αυτή μας είπε ο κ. Κουτσολιούτσος, ο οποίος έχει δεχτεί χιλιάδες ηλεκτρονικά συγχαρητήρια μηνύματα. Είναι ένα από τα δεδομένα που τροφοδοτούν τη φιλοδοξία της ομάδας να επεκταθεί το εγχείρημα σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στο δίκτυο έχουν δείξει μέχρι τη στιγμή αυτή 1.300 αγρότες, οι καταναλωτές που συμμετέχουν ήδη είναι περίπου 4.000 (μεμονωμένα άτομα ή οικογένειες), ενώ σε διάστημα δυο μηνών η ιστοσελίδα έχει δεχτεί 7.500 επισκέψεις.

Από την επόμενη σεζόν οι χρήστες θα μπορούν να «υιοθετήσουν» ένα ελαιόδεντρο και να παραλαμβάνουν πιστοποιημένο βιολογικό ελαιόλαδο για ένα χρόνο, το σύνολο δηλαδή της ετήσιας παραγωγής του. Σύντομα θα παρέχεται και η δυνατότητα παραγγελίας φρέσκων φρούτων, αυγών και κρεάτων. Οι εγγραφές για τη χειμερινή περίοδο ξεκινούν πάλι τον Αύγουστο και κλείνουν στα μέσα του Σεπτέμβρη.