Η απωθητική μυρωδιά του ωμού σκόρδου δεν το εμπόδισε -ευτυχώς!- να κάνει μια μεγάλη καριέρα τόσο στη λαϊκή ιατρική (ενίοτε και …την παραϊατρική) όσο και στην παραδοσιακή μεσογειακή κουζίνα. Η σύγχρονη επιστημονική έρευνα αποδέχεται πολλές από τις θεραπευτικές αρετές που του προσδόθηκαν στο παρελθόν, αλλά, όχι, το ξεμάτιασμα δεν περιλαμβάνεται σ’ αυτές.
Η απωθητική μυρωδιά του ωμού σκόρδου δεν το εμπόδισε -ευτυχώς!- να κάνει μια μεγάλη καριέρα τόσο στη λαϊκή ιατρική (ενίοτε και …την παραϊατρική) όσο και στην παραδοσιακή μεσογειακή κουζίνα. Η σύγχρονη επιστημονική έρευνα αποδέχεται πολλές από τις θεραπευτικές αρετές που του προσδόθηκαν στο παρελθόν, αλλά, όχι, το ξεμάτιασμα δεν περιλαμβάνεται σ’ αυτές.
PHOTOS: Νίκος Βαρδακαστάνης | Studio 112
Η ελληνική λαϊκή κουζίνα τίμησε το σκόρδο όχι μόνο σε δεύτερους και τρίτους ρόλους (αν και έχει την ικανότητα ακόμη και τότε να κλέβει την παράσταση, όπως στο τζατζίκι), αλλά και ως κεντρικό πρωταγωνιστή μαγειρικών παρασκευών: από το σκορδοστούμπι στη σκορδαλιά κι απ’ τα σκορδόψωμα στα σκορδομακάρονα, υπάρχουν πολλές συνταγές που καταδεικνύουν ότι το σκόρδο όχι μόνο δεν τρόμαζε τους παλιούς με τη μυρωδιά του, αντιθέτως το κατανάλωναν συστηματικά είτε ωμό είτε μαγειρεμένο. Η αλήθεια είναι ότι πέρα από τις αδιαμφισβήτητες γευστικές αρετές του, αφού σε λελογισμένη και σωστή ποσότητα έχει την ικανότητα να δίνει ένταση και χαρακτήρα ακόμη και στα πιο αδιάφορα πιάτα, το σκόρδο είχε πάντα και εκπληκτική φήμη ως «πολυφάρμακο» στη λαϊκή ιατρική.
Εδώ και αιώνες το σκόρδο χρησιμοποιήθηκε για να αντιμετωπίσει «το κακό» -όχι μόνο το ιατρικώς νοούμενο «κακό» αλλά και το μεταφυσικό. Απ’ την αρχαιότητα θεωρούνταν ότι οι σκελίδες του σκόρδου έχουν τη δυνατότητα να διώχνουν τα κακά δαιμόνια (η Ελλάδα ευτυχώς δεν υπέφερε από βρικόλακες) γι’ αυτό και οι πρόγονοι των σημερινών γαμήλιων διακοσμητικών στεφάνων και νυφικών ανθοδεσμών περιλάμβαναν πάντα και το σκορδάκι τους ως ασπίδα προστασίας κατά των μοχθηρών πνευμάτων. Αργότερα που κυριάρχησε η δοξασία της βασκανιάς, πάλι στο σκόρδο στράφηκε η λαϊκή παράδοση για να την αντιμετωπίσει. Η φράση «σκόρδα στα μάτια σου» θεωρείτο ότι αποτρέπει το μάτιασμα από τα βλέμματα ζήλειας ή υπερβολικού θαυμασμού.
Η μεσογειακή λαϊκή ιατρική έβλεπε στο σκόρδο ένα αποτελεσματικό αντισηπτικό, εφιδρωτικό, διουρητικό, τονωτικό, καρδιοτονωτικό, αντικαταρροϊκό και αντιπυρετικό φάρμακο. Το χρησιμοποιούσε για να ρίξει την πίεση ή για να αντιμετωπίσει το άσθμα, τον βήχα, τις δυσκολίες στην αναπνοή ανεξαρτήτου προέλευσης, τους ρευματισμούς και αμέτρητες άλλες νόσους και παθήσεις. Η πίστη στις ιαματικές του δυνάμεις είχε πολύ βαθιές ρίζες και μεταφερόταν από γενιά σε γενιά. Είναι ενδεικτικό ότι ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος καταγράφει συνταγές με σκόρδο για 61 ασθένειες ή τραυματισμούς, ο Ιπποκράτης το χορηγούσε ως καθαρτικό, διουρητικό, αντιπυρετικό, ενώ σε αιγυπτιακό ιατρικό πάπυρο, περίπου του 1500 π.Χ., αναφέρονται 22 συνταγές κατά του πονοκεφάλου, του πονόλαιμου και τις σωματικής αδυναμίας, όπου πρωταγωνιστεί το σκόρδο. O χημικός που χαρακτηρίστηκε «πατέρας της μικροβιολογίας», ο Λουί Παστέρ, ήταν ο πρώτος που κατέγραψε συστηματικά και σημείωσε την αντιβιοτική δράση του σκόρδου, το 1858.
Στη σύγχρονη ιατρική είναι πραγματικά αμέτρητες οι έρευνες και οι μελέτες που συσχετίζουν το σκόρδο με προληπτική ή θεραπευτική δράση κατά δεκάδων εμπλοκών της λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού που απλώνονται απ’ το αναπνευστικό και το καρδιαγγειακό σύστημα ως το ανοσοποιητικό, το πεπτικό, το ουροποιητικό αλλά και ζητήματα μεταβολισμού. Από τις δημοφιλέστερες είναι ο θετικός ρόλος που παίζει στη μείωση της υπέρτασης και της κακής χοληστερόλης.
Το σκόρδο στην κουζίνα παραμένει φάρμακο. Λίγο σκορδάκι μπαίνει συχνότατα στο ταψί, το τηγάνι ή την κατσαρόλα, προκειμένου να νοστιμίσει ψητά κρέατα, πουλερικά και λαχανικά ή να αναβαθμίσει γευστικά τα βραστά, τις «τηγανιές» και τη σάλτσα των μαγειρευτών. Όμως τότε χάνει τις μικροβιοκτόνες ιδιότητές του, γιατί καταστρέφεται η αλλισίνη, η ουσία που τις προκαλεί. Ωστόσο δεν παύει να βοηθάει στη μείωση της χοληστερίνης, οπότε πάλι καλό μας κάνει. Για να αξιοποιήσετε όμως πλήρως τις προληπτικές και θεραπευτικές του ιδιότητες θα πρέπει να το καταναλώνετε ωμό. Ο καλύτερος τρόπος είναι να έχει περαστεί από την πρέσα και να έχει στο ντρέσινγκ μιας φρέσκια σαλάτας όπου θα ενώεις τις φαρμακευτικές του δυνάμεις μαζί μ’ αυτές του ελαιόλαδου.
Βρείτε συνταγές με σκόρδο πατώντας εδώ και εδώ.