Βγαίνουμε στα ανοιχτά και να ανακαλύπτουμε τα ψαράκια που δεν φοβούνται το κρύο του χειμώνα…

«Στις κρύες θάλασσες του Γενάρη και του Φλεβάρη θα δεις μόνο ανεμότρατες, ή αλλιώς μηχανότρατες, να αλωνίζουν τα κύματα. Τα γρι γρι ετούτους τους μήνες βρίσκονται αραγμένα στα ψαρολίμανα, περιμένοντας καλύτερες μέρες» μου είχε πει η καλή φίλη και συνεργάτιδά μας, Νικολέτα Μακρυωνίτου, ένα χειμωνιάτικο μεσημέρι σε κάποιο αθηναϊκό τσιπουράδικο, καθώς αναρωτήθηκα μεγαλοφώνως ποια «ελληνικά» ψάρια να κυκλοφορούν φρέσκα τέτοια εποχή… Ο όρος «ελληνικά» σε εισαγωγικά βεβαίως καθώς τα ψάρια δεν καταλαβαίνουν από ανθρώπινα σύνορα. Και συνέχισε:

Μες στο καταχείμωνο στα ψαράδικα μπορεί από τύχη να βρούμε μικρές ποσότητες από σκορπίνες, φαγκριά, συναγρίδες και κάτι λίγους μπακαλιάρους και μπαρμπούνια από την ψαριά μικρών παράκτιων μικροκάικων. Όμως μιλάμε για πραγματικά λίγα ψάρια, που πωλούνται και καταναλώνονται συνήθως επί τόπου από τα ντόπια νοικοκυριά.

Ό,τι βγάλει η ανεμότρατα! Έτσι λοιπόν σε μας τους ανθρώπους της πόλης μένει η πλούσια ψαριά της ανεμότρατας, του –καλώς ή κακώς– παραγωγικότερου εργαλείου της θάλασσας. Η δυνατότερη περιοχή θεωρείται το Βόρειο Αιγαίο, με τις ανεμότρατες της Νέας Μηχανιώνας να αποτελούν σχεδόν ολόκληρο στόλο, που εξορμά απ’ τον Θερμαϊκό. Στις ψαρομαχίες που ακολουθούν στο Αιγαίο σημαντικοί παίκτες είναι οι ανεμότρατες της Κύμης, της Καβάλας, της Χίου και της Μυτιλήνης κι εκείνες των Χαλκηδαίων ψαράδων που συνήθως στοχεύουν κάπως πιο νότια, οργώνοντας παρέα με Ναξιώτες, Παριανούς και τους υπόλοιπους νησιώτες, τη θάλασσα των Κυκλάδων, μαζί με τους Κρητικούς ψαράδες.

Ψάρια από κάποια μικροκάικα του Βόλου, αλλά και από το Ιόνιο, με έδρα τη Πάτρα και τη Κυλίνη, φτάνουν συχνά στην αθηναϊκή αγορά. Πιάσανε…πάτο. Τα πατόψαρα ή αλλιώς ψάρια του βυθού είναι το βασικότερο αλίευμα της μηχανότρατας: ανάμεσα σε αυτά κάποια εξαιρετικής νοστιμιάς, μεγάλα κι ακριβά βυθόψαρα είναι το φαγρκί, το γοφάρι, ο ροφός, ο σαργός, το μουγκρί. Συχνότερος επισκέπτης στις ανεμότρατες του Βορείου Αιγαίου είναι οι μπακαλιάροι, κι ακολουθούν οι πρόσφυγες, τα χριστόψαρα, τα μπαρμπούνια, οι νοστιμότερες καραβίδες και γαρίδες, μύδια, καλαμάρια και θράψαλα, ζακέτες (είδος γλώσσας), κουτσομούρες, σαλαβάδες ή σαλούβαρδοι (είδος μπακαλιάρου), που και που κάνα φραγκράκι.

Την τιμητική τους έχουν τα φτηνά, μα πεντανόστιμα βραστόψαρα, τουτέστιν σκορπιδάκια, καπονάκια και χανάκια, που απογειώνουν τις σουπίτσες και είναι ιδανικά για την κακαβιά. Επίσης το χειμώνα θα βρείτε νοστιμότατα λυθρίνια, συναγρίδες και σφυρίδες. Από την άλλη το νότιο Αιγαίο υστερεί σε γαρίδες και καραβίδες, μα υπερτερεί σε μπαρμπούνια. Από το Ιόνιο οι ανεμότρατες μαζεύουν πάνω κάτω τα ίδια αλιεύματα με το Βόρειο Αιγαίο.