ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ | Είναι αδύνατον να φανταστούμε τη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική χωρίς λεμόνια. Η ιστορία τους, η συνεισφορά τους στην υγεία, συμβουλές και tips για την αξιοποίησή τους.

Το «…λεμονάκι μυρωδάτο» είναι καλλιεργημένο υβρίδιο προερχόμενο από άγριες ποικιλίες όπως το κίτρο και το μανταρίνι. Δεν έχει προσδιοριστεί πού πρωτοξεκίνησε αυτή η διασταύρωση αυτή κι αν το διάσημο εσπεριδοειδές κατάγεται από τη Βιρμανία, τις οροσειρές των Ιμαλαΐων ή, όπως ισχυρίζονται μερικοί βοτανολόγοι, από το αρχιπέλαγος της Μαλαισίας; Κατά πάσα πιθανότητα οι Κινέζοι καλλιεργούσαν λεμόνια εδώ και πολλούς αιώνες, ενώ σε ότι αφορά τη Δύση οι Ρωμαίοι ήταν αυτοί που το πρωτοεισήγαγαν στους κήπους τους φέρνοντάς το μάλλον από την Περσία. Η πρώτη σαφής περιγραφή του λεμονιού συναντάται στις αρχές του 10ου αιώνα, σε πραγματεία περί γεωργίας του Άραβα Κούστους Αλ-Ρούμι. Περί τα τέλη του 12ου αιώνα, ο Ιμπν Τζαμί, προσωπικός γιατρός του θρυλικού ηγέτη των μουσουλμάνων Σαλαντίν, έγραψε πραγματεία περί του λεμονιού.

Συνταγές με λεμόνια

Οι Άραβες διέδοσαν τα λεμόνια στη Νότια Ισπανία και την Πορτογαλία και από εκεί πήραν το δρόμο τους για το Νέο Κόσμο με το Χριστόφορο Κολόμβο γύρω στα 1493. Λεμονιές καλλιεργήθηκαν στη Γένοβα στα μέσα του 15ου αιώνα και εμφανίστηκαν στις Αζόρες το 1494. Το 16ο αιώνα η καλλιέργεια του λεμονιού έχει εξαπλωθεί σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Τα λεμόνια χρησιμοποιήθηκαν παλιά από το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό για την καταπολέμηση του σκορβούτου, καθώς παρείχαν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C. Η αρχή έγινε το 18ο αιώνα, όταν ο γιατρός James Lidnt, χειρουργός του Βασιλικού Ναυτικού, συσχέτισε εμπειρικά ότι το λεμόνι με την αντιμετώπιση της φοβερής αρρώστιας σκορβούτο που αποδεκάτιζε τους ναυτικούς. Ενάμιση αιώνα αργότερα, το 1932, ήρθε και η επιστημονική τεκμηρίωση της εμπειρικής ανακάλυψης και ήταν η υψηλή περιεκτικότητα του φρούτου σε βιταμίνη C.

Θρεπτική αξία

Το λεμόνι είναι πολύ πλούσιο σε νερό (90% του βάρους του), έχει ελάχιστες θεμίδες (35 kcal/100 γρ.) και υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C που διατηρείται και μετά το κόψιμο του φρούτου από το δέντρο χάρη στη χοντρή φλούδα του. Η βιατμίνη C είναι η μεγάλη αρετή του καθώς θεωρείται ισχυρό αντιοξειδωτικό και πολλαπλώς χρήσιμη στον οργανισμό.

Στην παραδοσιακή ελληνική κουζίνα τα λεμόνια χρησιμοποιούνται τόσο πολύ που έχουν δώσει το όνομά τους σε ολόκληρη κατηγορία μαγειρευτών, τα «λεμονάτα». Πρόκειται για κρεατικά και πουλέρικά που φτιάχνονται στην κατσαρόλα με μια σάλτσα που στην απλούστερη εκδοχή της περιέχει ελαιόλαδο, κρεμμύδι και χυμό λεμονιού. Συχνά συνδυαστικά με το λεμόνι επιλέγεται η ξερή ρίγανη. Χυμός λεμονιού χρησιμοποιείται και για να νοστιμίσει φαγητά του φούρνου.

Τα λεμόνια έχουν συνδεθεί άρρηκτα με την κλασική ελληνική μαγειρική και μέσα από το αυγολέμονο, μια σάλτσα που νοστιμίζει πολλά παραδοσιακά πιάτα και σούπες και σηματοδοτεί την κουζίνα της χώρας διεθνώς.

Συνταγές με αυγολέμονο

Tips για την αξιοποίηση των λεμονιών

1. Τα περισσότερα λαχανικά και χορταρικά που έχουν κάπως ταλαιπωρηθεί ξαναβρίσκουν τη φρεσκάδα τους, αν τα αφήσετε για 1 ώρα μέσα σε κρύο νερό στο οποίο προσθέσατε το χυμό ενός λεμονιού.
2. Για να μη χάσουν τα μανιτάρια το ωραίο άσπρο χρώμα τους όταν τα σοτάρετε, προσθέστε στο τηγάνι μια κουταλιά της σούπας χυμό λεμονιού.
3. Για να αποφύγετε τη δυσάρεστη μυρωδιά στην κουζίνα σας όταν βράζετε λάχανο, προσθέστε στο νερό 2-3 φέτες λεμονιού.
4. Για να μη μαυρίσουν οι αγκινάρες μόλις τις καθαρίσετε, βάλτε τις σε μια λεκάνη με κρύο νερό μέσα στο οποίο έχετε προσθέσει το χυμό 1/2 λεμονιού. Τα κομμένα μήλα, οι μπανάνες και το αβοκάντο, επίσης, περιχυμένα με χυμό λεμονιού θα διατηρηθούν χωρίς να μαυρίσουν.
5. Όταν η συνταγή ζητάει ξύσμα λεμονιού, διαλέξτε ακέρωτα λεμόνια και όχι αυτά με λεία, γυαλιστερή φλούδα. Επίσης πλύντε τα καλά πριν τα ξύσετε.
6. Φτιάξτε ξινή κρέμα γάλακτος (sour cream) μόνοι σας, γιατί στο εμπόριο δεν τη βρίσκετε εύκολα: Προσθέστε αρκετές σταγόνες χυμό λεμονιού στην κρέμα γάλακτος και αφήστε στο ψυγείο για μισή ώρα, αφού ανακατέψετε καλά. Ιδανική για σούπες και σαλάτες.
7. Ο χυμός λεμονιού βοηθάει την κρέμα γάλακτος να γίνει σφιπή σαντιγί. 4-5 σταγόνες και δυνατό χτύπημα με το μίξερ στη μεγάλη ταχύτητα είναι το μυστικό για την καλύτερη σαντιγί.
8. Λίγες σταγόνες χυμός λεμονιού στη μαρέγκα θα την κάνουν πιο σφιχτή, θα επιτρέψουν στα φρούτα της κομπόστας να διατηρήσουν το σχήμα τους και θα βοηθήσουν τα αβγά ποσέ και το βρασμένο ρύζι να διατηρήσουν το χρώμα τους.