Μια λιακάδα κι ένας τεράστιος κήπος γεμάτος ανθισμένες λεμονιές που βγάζει στη θάλασσα είναι αρκετά για να πειστείτε ότι αλεγκρία και λυρικότητα μπορούν να υπάρχουν ταυτόχρονα στο ίδιο τοπίο. Αν πάλι παρόμοιες διαπιστώσεις δε σας λένε τίποτα, τότε μαζέψτε πολλά λεμόνια! Είναι τέτοια η χρήση τους στην ελληνική κουζίνα, που τα λεμόνια τελειώνουν χωρίς να το πάρεις είδηση.

Οι λεμονιές είναι φίλες του καλοκαιριού και δεν αντέχουν τους χειμώνες και τα κρύα. Γι’ αυτό τις βρίσκεις φωλιασμένες στην εύκρατη Μεσόγειο, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, ή σε περιοχές με κλίμα τροπικό, οπουδήποτε δηλαδή τους εξασφαλίζεται ένα ζεστό, φιλικό περιβάλλον, μια θερμοκρασία μεταξύ 15–30 °C και χρειάζονται πολύ, μα πάρα πολύ, ήλιος. Παρότι μπορεί υπό ορισμένες συνθήκες να ρίξουν μπόι μέχρι και 6 μέτρα συνήθως είναι πολύ πιο κοντούλες. Κάποτε βασίλευαν μαζί με τις πορτοκαλιές και τις νεραντζιές στους κήπους των σπιτιών της Αθήνας, σήμερα όμως έχουν μείνει πολύ λίγες γιατί πολύ λίγες είναι και η αυλές. Καθώς οι μονοκατοικίες μετατοπίζονται όλο και βορειότερα της πόλης, οι λεμονιές και τα άλλα εσπεριδοειδή παύουν να αποτελούν «διακοσμητικές» επιλογές, αφού δεν αντέχουν την …ψυχρότητα των νέων κήπων. Ωστόσο, όπως και οι ελίτσες, μπορούν να ζήσουν σε γλάστρες στα μπαλκόνια όσων τις αγαπούν, αρκεί να κλαδεύονται συχνά για να μην παραφουντώσουν.

Στην ελληνική κουζίνα το λεμόνι, αλλά και ο χυμός του, χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται πάρα πολύ. Τόσο στη μαγειρική όσο και στη ζαχαροπλαστική. Καταρχήν έχει δώσει το όνομά του σε μια πολύ χαρακτηριστική κατηγορία ελληνικών μαγειρευτών, τα πολύ γνωστά και αγαπημένα μας «λεμονάτα». Η ιδέα θυμίζει το σβήσιμο του φαγητού με κάποιο αλκοολούχο –στην Ελλάδα του κρασιού– αλλά αντί για κάποιο ποτό στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιείται ο χυμός του φρεσκοστυμμένου λεμονιού. Όταν το ξινούτσικο λεμονοζούμι μπλεχτεί με το προϋπάρχον ελαιόλαδο, το κρεμμυδάκι, το σκορδάκι και τους υπόλοιπους χυμούς του μαγειρεμένου δίνει μια εκπληκτική σάλτσα, ικανή να συγκινήσει κάθε μερακλή ουρανίσκο. Ιδανική βάση για τα λεμονάτα αποτελεί κυρίως το χοιρινό, το κοτόπουλο, το αρνάκι και κάποια κυνήγια. Όμως συχνά και το μοσχαράκι μαγειρεύεται με αυτόν τον τρόπο, μια και αποτελεί μια πολύ πιο ελαφριά λύση από το παραδοσιακό κοκκινιστό. Διαδεδομένη σάλτσα, αλλά ωμή αυτή τη φορά, γίνεται ο χυμός του λεμονιού και για τα ψάρια ή τα θαλασσινά στα κάρβουνα. Αναμειγνύεται με ελαιόλαδο και άφθονο μαϊντανό και δίνει την τέλεια λύση στο σερβίρισμά τους, αλλά και στο σερβίρισμα βραστών ή ψητών λαχανικών. Όταν πάλι το χτυπήσουμε στο σέικερ μαζί με μουστάρδα, ελαιόλαδο, αλατοπίπερο και αρκετό από το ζουμί της κατσαρόλας έχουμε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα σάλτσα για το βραστό μοσχάρι. Με λεμόνι επίσης ενισχύουν οι νοικοκυρές κι οι νοικοκύρηδες πολλές μαρινάτες. Ξέρετε, το μείγμα από ελαιόλαδο, κάποιο όξινο στοιχείο, μπαχάρια και φρέσκα μυρωδικά, στο οποίο εμβαπτίζουμε για κάποιες ώρες κρέατα, πουλερικά ή ψάρια πριν τα μαγειρέψουμε.

Στην οικιακή ζαχαροπλαστική το ξύσμα λεμονιού και πορτοκαλιού είναι από τα πιο διαδεδομένα αρωματικά μετά τη βανίλια και την κανέλα. Τρυπώνει στα σιροπιαστά ή μη σιροπιαστά κέικ, στις κρέμες και στα παγωτά. Ειδικά πάντως με το ξύσμα, να είστε πολύ πολύ προσεκτικοί: μη διαλέγετε τα πιο καλογυαλισμένα, λεία λεμόνια από τον πάγκο γι’ αυτή τη δουλειά, γιατί πολλά ακούγονται και ποτέ δεν μπορείτε να ξέρετε ακριβώς πού οφείλεται αυτή η γυαλάδα τους. Προτιμήστε τα πιο ασχημούτσικα ή δυνατόν και τα βιολογικά, εφόσον η τιμή τους σας το επιτρέπει. Η σάρκα πάλι κι ο χυμός δίνουν ενδιαφέρουσες σπιτικές μαρμελάδες, όταν χρησιμοποιούνται από κοινού με το πορτοκάλι. Πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν τα λεμόνια στην παρασκευή της λεμονόπιτας. Το κεφάλαιο λεμονόπιτα είναι πραγματικά ανεξάντλητο με εξαιρετικά δείγματα έμπνευσης και γεύσης τόσο από την ελληνική όσο και τη διεθνή ζαχαροπλαστική. Η λεμονόπιτα μπορεί να είναι ή είδος κέικ (όπως η γιαουρτόπιτα) ή είδος ανοιχτής/κλειστής τάρτας ή είδος παραδοσιακού γλυκού του ταψιού (όπως το γαλακτομπούρεκο, μα με έντονα λεμονάτη κρέμα) ή ακόμη και είδος cheese cake με μπισκοτένια βάση και λεμονάτη γέμιση. Σε όλες τις εκδοχές, όταν η παρουσία του λεμονιού είναι ισορροπημένη, το αποτέλεσμα είναι μια εξαιρετικά λεπτή και νταλικάτη απόλαυση, δροσερή κι ευχάριστη …σαν την πρώτη μέρα της άνοιξης. Όσο για τα λεμόνια που περίσσεψαν, χρόνια κράταγαν συντροφιά στην ελληνική οικογένεια υπό μορφήν φρεσκοστυμμένης σπιτικής λεμονάδας, την ίδια στιγμή που οι γείτονες Ιταλοί προτιμούσαν να τα κάνουν ένα ωραιότατο χωνευτικό λικεράκι με το όνομα λιμοντσέλο.

Αν ο δρόμος φέτος την άνοιξη ή το καλοκαίρι σας βγάλει στον Πόρο εντάξτε στα σχέδιά σας έναν όμορφο περίπατο στο λεμονοδάσος. Βρίσκεται απέναντι, στο Γαλατά, και πάτε με κάποιο από καΐκια που εκτελούν συνεχώς δρομολόγια. Μια παραδεισένια μυρωδάτη έκταση, που αποτελείται από 25.000-30.000 λεμονιές και πορτοκαλιές, οι οποίες κατεβαίνουν το λόφο και καταλήγουν στη θάλασσα. Το Λεμονοδάσος προστατεύεται από τη συνθήκη Ραμσάρ και υδρεύεται σε μεγάλο βαθμό από τα νερά του καταρράκτη που ξεχύνεται από την κορυφή του λόφου. Πάρτε μαζί και το βιβλίο του Κοσμά Πολίτη «Το Λεμονοδάσος» (1930) -ναι, εκείνο που έγινε σειρά τα πρώτα χρόνια της ελληνικής τηλεόρασης- και αφήστε τις σελίδες του να σας θυμίσουν το ρομαντικό έρωτα του Παύλου για τη Βίργκω, που γεννήθηκε ακριβώς εδώ, καθώς θα μεθάτε από το άρωμα των λεμονιών και θα πίνετε ολόφρεσκη λεμονάδα στο καφενείο που θα συναντήσετε στο τέλος της έξοχης διαδρομής.