Πειραιάς, 1888. Ο Σπύρος Μεταξάς ιδρύει την ποτοποιία με την επωνυμία ΜΕΤΑΞΑ, λανσάροντας ένα από τα 50 δημοφιλέστερα brand names του κόσμου.

Πειραιάς, 1888. Ο Σπύρος Μεταξάς ιδρύει την ποτοποιία με την επωνυμία ΜΕΤΑΞΑ, θέτοντας όχι απλώς τις βάσεις για την ανάπτυξη της τότε πειραιώτικης κονιακοποιίας, αλλά λανσάροντας ένα brand name που σήμερα συγκαταλέγεται στα 50 δημοφιλέστερα του κόσμου. Αυτό μέχρι πρότινος θα έλεγε κανείς ότι ήταν η αρχή. Πόσο έξω θα είχε πέσει, όμως…

Στην πραγματικότητα, της ιστορικής αυτής στιγμής που ο Σπύρος Μεταξάς αποφασίζει να αξιοποιήσει τον αποστακτήρα που τυχαία βρήκε σε κάποιο από τα κτήρια που είχε αγοράσει μεταναστεύοντας στον Πειραιά, προηγείται σχεδόν μισός αιώνας εμπορομεσιτικής δραστηριότητας μιας πολυπληθούς ελληνικής οικογένειας, στην οποία τα μέλη της συχνά αναφέρονται με τον όρο «αδελφότητα».

Ο πατέρας της πρώτης γενιάς των εργοστασιαρχών Μεταξά, γεννημένος το 1799, υπήρξε έμπορος κατά τα τελευταία στάδια της Επανάστασης του 1821 με έδρα τη Χαλκίδα –όπου εγκαταστάθηκε μετά την καταστροφή των Ψαρών. Με αντικείμενο δράσης του αρχικά τη μεταξουργία και στη συνέχεια τα υφάσματα, είδη ένδυσης και οικιακού εξοπλισμού, οι μαρτυρίες που σκιαγραφούν τη ζωή του «επαρχιώτη έμπορα» Αγγελή συνθέτουν σήμερα άθελά τους το παζλ της εικόνας του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Ενός κράτους που ακόμη και το Μητρώο Γεννήσεών του βρισκόταν σε πειραματικό στάδιο.

Το ιδιόκτητο μαγαζί του, που δούλευε με μεγαλοπρομηθευτές απ’ την Ερμούπολη, μετά το θάνατο του Αγγελή περνάει στους γιους του (εννέα γιους και τρεις κόρες άφησε πίσω του αποδημώντας), που δραστηριοποιούνταν πλέον με την επωνυμία «Αδερφοί Μεταξά». Από τα σωζόμενα κατάλοιπα της εμπορικής κίνησης της πρώιμης επιχείρησής τους, τίποτα δε μαρτυράει τη συνέχιση του εμπορίου υφασμάτων. Μα ούτε και κρασιού, πόσο δε μάλλον του πανάκριβου για την εποχή μπράντι ή κονιάκ. Αντιθέτως τα όσπρια, το κριθάρι και το καλαμπόκι, το σουσάμι, το βούτυρο, το μέλι, τα αμύγδαλα, οι σαρδέλες και το σκουμπρί φαίνεται να μονοπωλούν το εμπορικό ενδιαφέρον των αδερφών.

Μέχρι τουλάχιστον το 1873, οπότε ο 25χρονος Σπύρος Μεταξάς, ο πέμπτος κατά σειρά γιος του Αγγελή, αποφασίζει να μεταναστεύσει στον Πειραιά. Η απόφασή του φάνταζε εξαιρετικά ριζοσπαστική για τα δεδομένα μιας πολύ δεμένης επαρχιώτικης οικογένειας εμπόρων. Από την άλλη όμως, υπήρξε απολύτως εναρμονισμένη με την οικονομική περίοδο που περνούσε η Ελλάδα το 1870 και με το κύμα εσωτερικής μετανάστευσης προς τα αναδυόμενα εμπορικά κέντρα που αυτή η περίοδος γέννησε: σύμφωνα με τα στοιχεία τη δεκαετία εκείνη αυξήθηκε ο αριθμός των κατοίκων της Αθήνας κατά 35% και του Πειραιά κατά 50%.

Πού τα γνωρίζουμε όλα αυτά; Από ένα πολύτιμο ιδιωτικό αρχείο, που μέχρι τώρα παρέμενε άγνωστο. Πρόκειται για το αρχείο της οικογένειας Μεταξά, που αποφάσισε να κάνει κτήμα όλων των Ελλήνων ο Ηλίας Α. Μεταξάς, παρέχοντας καταρχήν πρόσβαση σ’ αυτό στην ιστορικό Ελπίδα Κ. Βόγλη να το …δαμάσει. Γιατί το ρόλο του …θηριοδαμαστή υποθέτει κανείς πως κλήθηκαν μεταξύ άλλων να παίξουν τόσο η κ. Βόγλη, λέκτορας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και Εθνολογίας στο Πανεπιστήμιο της Θράκης, όσο και όλοι εκείνοι που ενεπλάκησαν με το …θηριώδες ιστορικό υλικό που για αιώνες πρόσεχαν και συντηρούσαν ευλαβικά οι θεματοφύλακές του.

Τίτλοι ιδιοκτησίας, επίσημα έγγραφα σχετικά με τις δραστηριότητες των μελών της οικογένειας, παραστατικά δοσοληψιών, φορτωτικές, ναυλοσύμφωνα και οικονομική αλληλογραφία με εμπόρους του εσωτερικού (σε μια Ελλάδα που έφτανε μέχρι τη Λαμία) και του εξωτερικού έρχονται να ανοίξουν νέα πεδία στο μελετητή της πρώιμης ελληνικής βιομηχανίας. Δίπλα σ’ αυτά, προσωπικές επιστολές μεταξύ των συγγενών για αμιγώς οικογενειακά ζητήματα, ετήσιοι λογαριασμοί οικογενειακών εξόδων, αναλυτικά προικοσύμφωνα σχετιζόμενα με τους γάμους των γυναικών της οικογένειας, καρτ ποστάλ του τέλους του 19ου αιώνα απ’ τη Χαλκίδα και τον Πειραιά μέχρι τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη θα ζωντανέψουν στη φαντασία του αναγνώστη την καθημερινή ιδιωτική, κοινωνική, εμπορική, δημόσια και πολιτική ζωή στην Ελλάδα μετά το 1821 μέχρι και τα μισά του 20ού αιώνα, μέσα από τις γενιές μιας οικογένειας που αν δεν έδινε αυτό το εξαιρετικό λεύκωμα, θα έδινε σίγουρα το πιο συναρπαστικό ελληνικό ιστορικό μυθιστόρημα των τελευταίων χρόνων.

Στρατηγική, διορατικότητα και ευφυΐα, οικογενειακή αλληλεγγύη και εμπορικός ανταγωνισμός, χαρακτήρες και προσωπικότητας μπροστά σε οικονομικά στριμώγματα και περιόδους θαυμαστής ανθοφορίας, μπροστά σε συγκλονιστικές πολιτικές εξελίξεις και σε δημόσιες προκλήσεις, μπροστά όμως και σε γάμους, χωρισμούς, ορφάνια και γεννητούρια, όλα θα τα είχε το μυθιστόρημα αυτό, μόνο που θα ήταν αλήθεια. «Κιτρινισμένα ντοκουμέντα, ζωντάνευαν ανθρώπους και καταστάσεις που αχνόφεγγαν καθώς με κοίταζαν μέσα από τα φωτογραφικά άλμπουμ», λέει στον πρόλογό του ο Ηλίας Α. Μεταξάς. Όσοι ξεφυλλίσαμε αυτό το λεύκωμα, τον ευχαριστούμε από καρδιάς που αποφάσισε να τα μοιραστεί μαζί μας.

Info Τίτλος: Το γνήσιον Μεταξά
Συγγραφέας: Βόγλη Ελπίδα
Εκδότης: Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη
Κατηγορία: Λευκώματα
ISBN: 9789601423098
Ημερομηνία έκδοσης: 14/01/2011