Τι γίνεται όταν βιολογικά προϊόντα μεταφέρονται από το ένα σημείο του κόσμου στο άλλο με μη οικολογικούς τρόπους;

Ο βρετανικός οργανισμός πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων Soil Association εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να αποσύρει το χαρακτηρισμό «βιολογικό» από είδη διατροφής που μεταφέρονται αεροπορικά στη Βρετανία, επειδή τα αεροπλάνα εκλύουν διοξείδιο του άνθρακα, τον βασικό υπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Η αεροπορική μεταφορά τροφίμων, ο πιο ραγδαία αναπτυσσόμενος τομέας μεταφοράς προϊόντων διατροφής, μας δίνει τη δυνατότητα να βρίσκουμε στα σούπερ μάρκετ μεγάλη ποικιλία συμβατικών ή βιολογικών τροφίμων ακόμα και εκτός εποχής. Το πρόβλημα είναι ότι κάθε μίλι αερομεταφοράς μολύνει το περιβάλλον πολύ περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μέσο μεταφοράς. Το «αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα» από τη χρήση ορυκτών καυσίμων στην Ευρώπη, δηλαδή η ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα που εκλύεται στην ατμόσφαιρα, έχει αυξηθεί κατά 9 φορές στο διάστημα 1961 – 2003.

Οι επιλογές λιγοστεύουν
Το ζήτημα όμως έχει και άλλες όψεις. Η μείωση των βιολογικών προϊόντων στην αγορά θα περιορίσει πολύ τις επιλογές των Βρετανών καταναλωτών που φροντίζουν για την υγεία τους, εφόσον η παραγωγή βιολογικών προϊόντων στη Βρετανία, όπως και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, δεν μπορεί ακόμα να καλύψει πλήρως την εγχώρια ζήτηση. Από την άλλη πλευρά, η κατανάλωση βιολογικών προϊόντων έχει καταλήξει σε πολλές περιπτώσεις ζήτημα λάιφ στάιλ και όχι προστασίας της υγείας. Ένας κάτοικος του κέντρου μιας μεγαλούπολης που κάνει καθιστική ζωή, καπνίζει και χρησιμοποιεί συμβατικά καλλυντικά και προϊόντα καθαρισμού δεν πείθει ιδιαίτερα αν ισχυριστεί ότι τρώει βιολογικά προϊόντα μονάχα επειδή θέλει να διατηρείται υγιής.

Ακόμα και η ίδια η Soil Association, ο πιο ένθερμος υποστηρικτής των βιολογικών μεθόδων καλλιέργειας στη Βρετανία, κρίνει ότι οι συνέπειες από την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη είναι πολύ πιο σοβαρές για το περιβάλλον και την υγεία απ’ ό,τι η κατανάλωση συμβατικών και όχι βιολογικών προϊόντων. Την πεποίθηση αυτή τη βασίζει στο γεγονός ότι 370.000 πρόωροι θάνατοι στην Ευρώπη οφείλονται στη μόλυνση του αέρα. Επιπλέον, το διοξείδιο του άνθρακα συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη, η οποία σε είκοσι χρόνια, όπως υπολογίζεται, θα απελευθερώσει τεράστιες επιπλέον ποσότητες διοξειδίου που είναι παγιδευμένες κάτω από τους πολικούς πάγους, πράγμα που θα επιβαρύνει εκ νέου το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Η οργάνωση εξετάζει τις εξής επιλογές:
Επιλογή 1η:
Κανένα περιοριστικό μέτρο και συνέχιση της επικοινωνιακής προώθησης των ντόπιων, εποχικών βιολογικών προϊόντων.
Μειονέκτημα:
Πλήγμα στην αξιοπιστία του «κινήματος» υπέρ των βιολογικών προϊόντων, εφόσον η διαπιστωμένη συμβολή των αεροπορικών μεταφορών στην άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές της οργάνωσης.
Πλεονέκτημα:
α) Μεγάλη ποικιλία βιολογικών προϊόντων, που αποτελούν την εναλλακτική λύση απέναντι στα αντίστοιχα συμβατικά, στα σούπερ μάρκετ ολόκληρο το χρόνο.
β) Διατήρηση των εμπορικών ανταλλαγών με τις χώρες παραγωγής των προϊόντων.

Επιλογή 2η:
Γενική απαγόρευση των από αέρος εισαγόμενων βιολογικών προϊόντων – στην πράξη, εφόσον νομικά μια τέτοια απαγόρευση δεν ανήκει στην αρμοδιότητα της Soil, αυτό θα σημαίνει αποχαρακτηρισμό των βιολογικών προϊόντων από τη στιγμή που θα εισάγονται στη χώρα.
Μειονεκτήματα:
α) Ανακοπή της ανάπτυξης της αγοράς των βιολογικών προϊόντων.
β) Μέτρο δυσανάλογο προς την πραγματική εικόνα του προβλήματος, εφόσον η οδική μεταφορά των τροφίμων έχει κι εκείνη μερίδιο ευθύνης στην έκλυση διοξειδίου του άνθρακα.
Πλεονέκτημα:
Σαφές μήνυμα προς κάθε εμπλεκόμενο ότι η μεταφορά τροφίμων από αέρος δεν συνάδει με τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Επιλογή 3η:
Επιλεκτική απαγόρευση
Μειονέκτημα:
Αδυναμία ενός οργανισμού πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων να επιλέξει ποια τρόφιμα και πότε επιβαρύνουν το περιβάλλον αν μεταφερθούν αεροπορικά, εφόσον η επιλογή θα πρέπει να γίνεται στη βάση κοινωνικών και πολιτικών -εκτός των αριθμητικών- κριτηρίων.
Πλεονεκτήματα:
α) Σχετικά μεγάλη γκάμα βιολογικών προϊόντων σε όλη τη διάρκεια του χρόνου.
β) Διατήρηση ορισμένων από τις εμπορικές ανταλλαγές με τις χώρες παραγωγής των προϊόντων.

Επιλογή 4η:
Αναγραφή πάνω στα βιολογικά προϊόντα της ένδειξης ότι έχουν μεταφερθεί αεροπορικά.
Μειονέκτημα: Α
ναγκαιότητα για υποστήριξη του μέτρου αυτού με πληροφόρηση των καταναλωτών για το ζήτημα, το οποίο όμως, όπως φαίνεται, είναι αρκετά περίπλοκο.
Πλεονέκτημα:
Ελευθερία επιλογής των καταναλωτών ως προς το αν θα αγοράσουν εκτός εποχής -ως επί το πλείστον- βιολογικά προϊόντα έχοντας πληροφορηθεί για την ύπαρξη (έστω) του προβλήματος της μεταφοράς τους.

Ανθρωπιστική βοήθεια: λογική κι ευαισθησία
Μετά τις παντός είδους καταστροφές και αφού απομακρυνθούν οι τηλεοπτικές κάμερες αναλαμβάνουν δράση οι ανθρωπιστικές οργανώσεις. Στην Ελλάδα μια από τις πιο γνωστές είναι το Ελληνικό Καραβάνι Αλληλεγγύης. Η Μαρία Σιάμπου και η Ζόριτσα Γιαμουριάδου, επί χρόνια μέλη του διοικητικού συμβουλίου της οργάνωσης, λένε ότι είναι πολλοί οι άνθρωποι που θέλουν να βοηθήσουν πυρόπληκτους, σεισμόπληκτους ή ορφανά, αλλά δεν ξέρουν τον τρόπο. Αντιδρούν αυθόρμητα πηγαίνοντας στο σούπερ μάρκετ για να αγοράσουν ό,τι προμηθεύονται και οι ίδιοι για το σπίτι ή την κουζίνα τους και να το προσφέρουν όπου υπάρχει ανάγκη. Παρόμοια αντανακλαστικά είναι σίγουρα αξιοθαύμαστα, ωστόσο πρακτικά μπορεί να αποδειχτούν άχρηστα.

Στην Πελοπόννησο τον Αύγουστο, οι πυρόπληκτοι δεν χρειάζονταν κουβέρτες πρώτον γιατί ήταν καλοκαίρι και δεύτερον γιατί δεν είχαν πού να τις εναποθέσουν, εφόσον δεν ήξεραν ακόμα πού θα στεγάζονταν. Μετά από μια μεγάλη καταστροφή τα θύματα εκτός από το φόβο και το πένθος που βιώνουν, νιώθουν ότι κινδυνεύει και η αξιοπρέπειά τους: βρίσκονται στη δύσκολη θέση να εξαρτάται η ζωή τους από την «καλοσύνη των άλλων».

Αν αυτό που δέχονται ως – ειλικρινής και γενναιόδωρη κατά τα άλλα– προσφορά συμβαίνει να μην είναι αυτό που έχουν πραγματική ανάγκη, η αξιοπρέπειά τους μπορεί να υποστεί άλλο ένα πλήγμα. Επειδή λοιπόν η ανθρωπιστική βοήθεια είναι πολύπλοκο ζήτημα, η Μαρία Σιάμπου και η Ζόριτσα Γιαμουριάδου πιστεύουν ότι πρέπει να ανατίθεται σε ειδικούς, δηλαδή στις ανθρωπιστικές οργανώσεις, που ενημερώνονται για τις πραγματικές ελλείψεις κάθε πληγείσας περιοχής, εφόσον έχουν συνεχή παρουσία και δράση όπου υπάρχουν συνάνθρωποί μας που δοκιμάζονται.

Το Ελληνικό Καραβάνι Αλληλεγγύης είναι μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική ανθρωπιστική οργάνωση που οργανώνει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε περιοχές όπου υπάρχουν θύματα –παιδιά, ιδιαιτέρως– πολεμικών αναμετρήσεων ή φυσικών καταστροφών μέσω προγραμμάτων που αφορούν τη μηνιαία οικονομική ενίσχυση ή «οικονομική υιοθεσία» παιδιών που έχουν χάσει τους γονείς.

Το 2002, άνοιξε στο κέντρο της Αθήνας το κατάστημα «Το Δεύτερο Χέρι», όπου πωλούνται σε πολύ φθηνές τιμές είδη δώρων, βιβλία, δίσκοι και CD, ρούχα, κοσμήματα και έπιπλα που έχουν προσφερθεί δωρεάν από πολίτες. Ο κάθε αγοραστής επιλέγει σε ποιο από τα προγράμματα του Καραβανιού θα κατευθυνθούν τα χρήματα που θα ξοδέψει.

Το Δεύτερο Χέρι: Φειδίου 14-16, Τηλ/Fax: 210 3816886
Λογαριασμός Ελληνικού Καραβανιού Αλληλεγγύης για τους πυρόπληκτους του φετινού καλοκαιριού στην Ελλάδα (Εθνική Τράπεζα): 159/480503-88.