Στην πλούσια ελληνική παράδοση συναντάμε και γλυκά λιγότερο διάσημα, απ’ τα μελομακάρονα και τους κουραμπιέδες, αλλά εξίσου λαχταριστά.
Γιορτινά γλυκά που, σύμφωνα με τις παραδόσεις, απέβλεπαν στο καλόπιασμα των πνευμάτων, και αποσκοπούσαν στο να δημιουργήσουν μια γλυκιά διάθεση αγάπης και στοργής. Ας δούμε κάποια από αυτά.
Τα μικρασιατικά κάλαντα. Μικρά καραμελωτά γλυκάκια σε σχήμα φύλλου από ζάχαρη και καρυδόψιχα. Άπλωναν το μείγμα σε φύλλα λεμονιάς για να πάρει το σχήμα. Τα γλυκάκια αυτά τα έδιναν στα παιδιά αντί για χρήματα στα κάλαντα. Το έθιμο ταξίδεψε με τους πρόσφυγες στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου.
Τα ισλί του Πόντου: Οι Έλληνες του Πόντου έφεραν στα μπαγκάζια τους και την συνταγή για τα Ισλί, μαζί με το ειδικό τσιμπιδάκι με το οποίο κάνουν ανάγλυφη την επιφάνειά τους… Είναι εξαιρετικά γλυκάκια, που στη γεύση θυμίζουν τα μελομακάρονα, ενώ η γέμισή τους από καρυδόψιχα τα κάνει ασυναγώνιστα και ανάρπαστα!
Τα μικρασιάτικα κάλαντα: Θυμίζουν παστέλι, αλλά παστέλι δεν είναι. Είναι μικρά καραμελωτά γλυκάκια, σε σχήμα φύλλου, με σιρόπι και ψιλοτριμμένη καρυδόψιχα, τα οποία πρόσφεραν αντί για χρήματα στα παιδιά που έλεγαν τα κάλαντα τα Χριστούγεννα. Η συνήθεια αυτή μεταφέρθηκε, μαζί με τους Έλληνες της Μικράς Ασίας, και στα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου.
Τα σμυρναίικα φοινίκια: Τα «μελομακάρονα» της Σμύρνης. Πιθανολογείται ότι έτσι ονομάστηκαν από Έλληνες που είχαν ζήσει στην Αφρική, καθώς το σχήμα των γλυκών τούς θύμιζε τον καρπό της φοινικιάς, το χουρμά.
Οι κοζανίτικοι κουραμπιέδες: Οι ιδιαίτεροι κουραμπιέδες της Κοζάνης είναι σιροπιαστοί
Οι χατάδες της Καρπάθου: Στην Κάρπαθο, προσφέρουν τους χατάδες τα Χριστούγεννα. Είναι εξαιρετικά γλυκίσματα, γεμιστά με καβουρδισμένα αμύγδαλα και σουσάμι, πασπαλισμένα με άχνη ζάχαρη.
Τα μαμούλια της Χίου: Η λέξη είναι αράβικη (ma’ amoul) και σημαίνει γεμιστή πιτούλα. Τα μαμούλια είναι το τυπικό χριστουγεννιάτικο έδεσμα της Χίου. Φτιάχνονται με αμύγδαλα ή καρύδια, τυλιγμένα σε τριφτή ζύμη. Διατηρούνται φρέσκα αρκετό καιρό, αρκεί να τα κλείσουμε σε μεταλλικό κουτί.
Τα μαμούνια της Λήμνου: Παρόμοια γλυκάκια με τα μαμούλια. Διαφέρουν από τα χιώτικα γιατί σιροπιάζονται πριν τυλιχτούν με άχνη ζάχαρη.
Τα «ψαράκια» της Τήνου: Χριστουγεννιάτικα γλυκάκια του τηγανιού, γεμισμένα με καρύδι. Φαίνεται ότι το όνομά τους το οφείλουν στο σχήμα τους, που θυμίζει ψαράκια αλευρωμένα, όταν πασπαλιστούν με την άχνη.
Τα καρυδάτα της Εύβοιας ή καρυδοκουραμπιέδες της Αρκαδίας: Μαστιχωτά γλυκά, με έντονη τη γεύση του καρυδιού και το άρωμα του κανελογαρίφαλου, τα οποία καλύπτονται με άχνη ζάχαρη. Προσφέρονται σε χαρμόσυνες επετείους και κυρίως τα Χριστούγεννα.
Οι αλμυρές βασιλόπιτες. Στη Βόρεια Ελλάδα συνατιούνται εκδοχές αλμυρής βασιλόπιτας, όπως η κρεατόπιτα Θράκης με πράσα και μπαχαρικά και η μακεδονίτικη βασιλόπιτα με πλούσια τυρένια γέμιση.
Φωτογραφίες από το βιβλίο «Με αμύγδαλα, καρύδια και μέλι», της Σιμόνης Καφίρη, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
