Σημάδι των καιρών πιθανόν, αλλά είναι γεγονός. Μετά από μια μακρά περίοδο που η Σαρακοστή φαινόταν να αφορά μια περιορισμένη ομάδα ανθρώπων, πιστών στην αξία των τελετουργιών ως δηλωτικών της πίστης τους, σήμερα, όλο και περισσότεροι παραδίνονται στην πρόκληση του διαφορετικού, που σηματοδοτεί η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής πριν από το Πάσχα. Της Άρτεμης Τζίτζη.

Σημάδι των καιρών πιθανόν, αλλά είναι γεγονός. Μετά από μια μακρά περίοδο που η Σαρακοστή φαινόταν να αφορά μια περιορισμένη ομάδα ανθρώπων, πιστών στην αξία των τελετουργιών ως δηλωτικών της πίστης τους, σήμερα, όλο και περισσότεροι παραδίνονται στην πρόκληση του διαφορετικού, που σηματοδοτεί η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής πριν από το Πάσχα.
Της Άρτεμης Τζίτζη.

Στην ουσία, το νόημα της Σαρακοστής είναι η «θυσία»: ο πιστός αποφασίζει να «θυσιάσει» την απόλαυση του κρέατος, του ψαριού και όλων των τροφίμων που προέρχονται από ζώα με αίμα (γαλακτοκομικά) δείχνοντας έτσι τη θέλησή του να τιμήσει τον Ιησού, που θυσιάζει τη ζωή του για τη σωτηρία του κόσμου. Γιατί η Σαρακοστή λέει αυτό το μεγάλο ΟΧΙ στο αίμα; Διότι το αίμα συμβολίζει τη ζωή. Την εγκόσμια ζωή. Και σε όλες τις κουλτούρες, η δύναμη, η επιτυχία, η επίτευξη, έχει συνδεθεί με το άφθονο, θρεπτικό φαγητό, κυρίως το κρέας, που ταιριάζει σε πολεμιστές, βασιλιάδες και ήρωες!

Μια απόπειρα μίμησης Ο χριστιανισμός έκανε την ανατροπή. Ο ηγέτης των Χριστιανών, ο Ιησούς, τόνισε με όλους τους τρόπους ότι δεν είναι του κόσμου τούτου η ηγεσία του, αλλά το βασίλειό του βρίσκεται στους ουρανούς. Και ο θρίαμβός του δεν σφραγίστηκε από ένα μεγάλο φαγοπότι και με κνίσα από ψητά αλλά με μία θυσία που «βραβεύθηκε» με την Ανάστασή του. Ο χριστιανός, μιμείται αυτήν την πορεία, στερείται για μια περίοδο τις ζωικές αιματηρές τροφές που συμβολίζουν τα εγκόσμια και καταναλώνει τρόφιμα με πιο απαλή ενέργεια, πιο συμβατά με το πνευματικό στοιχείο που είναι και το κυρίαρχο στην πίστη του. Για να ανταμείψει την εγκράτειά και την πειθαρχία που έδειξε στη διάρκεια της Σαρακοστής, το Πάσχα, γιορτάζοντας το θρίαμβο του ηγέτη του Ιησού με τον κλασικό εγκόσμιο τρόπο: ψητό στη σούβλα!

Βαριά η καλογερική; Βεβαίως, η νηστεία της Σαρακοστής, ως προετοιμασία του χριστιανού για το Πάσχα, τουλάχιστον από την οπτική που τη συζητήσαμε παραπάνω, δεν έχει καμία σχέση με gourmet σαρακοστιανά πιάτα, νηστίσιμα αλλά πανάκριβα τρόφιμα, γλέντια, ουζοκατανύξεις και γενικά απολαύσεις του σώματος. Προβλέπει και «νηστεία» από πράξεις, σκέψεις, θεάματα, ακροάματα, που προκαλούν συναισθήματα θυμού, φθόνου, ζήλιας, άγχους, ντροπής, αμφιβολίας. Οτιδήποτε δηλαδή βάζει σε κίνδυνο την ψυχική του γαλήνη και την εμπιστοσύνη του στη Θεία Πρόνοια. Με άλλα λόγια, αυτό που οι λόγιοι της χριστιανικής φιλολογίας ονομάζουν Πειρασμό. Βαριά η καλογερική; Πολύ βαρύτερη από την «Καλογερική Μαγειρική» που έχει γίνει trend εδώ και κάποια χρόνια!

Και εδώ, ερχόμαστε σε ένα άλλο παράδοξο. Αν τα ζωικά τρόφιμα είναι ο βασικός πειρασμός που η Σαρακοστή καλεί τους πιστούς να αντισταθούν, τα τρόφιμα που επιτρέπει, είναι αυτά που σε όλες τις κουλτούρες εδώ και χιλιάδες χρόνια, έχουν θεωρηθεί ως αφροδισιακά. Και σεξ =λαγνεία=πειρασμός! Παραδείγματα; Ελαιόλαδο («φάε λάδι κι έλα βράδυ» -κάτι ήξεραν οι παλιοί), θαλασσινά (50 στρείδια έτρωγε ο Καζανόβας πριν συναντήσει την αποπλανηθείσα από τη γοητεία του κυρία για να σταθεί στο ύψος της φήμης του), μπαχαρικά, αρωματικά χόρτα, ξηροί καρποί, μέλι (κλασικός συνδυασμός το μέλι με τα καρύδια), ρεβίθια (ερεθιστικά για τους άνδρες αλλά όχι για τις γυναίκες) ταχίνι, χαλβάς, φρούτα, βολβοί, ρόκα, σπαράγγια (ορισμένοι χορτοφάγοι υποστηρίζουν ότι τρώγοντας σπαράγγια για τρεις ημέρες, αποκτάτε ακαταμάχητη σεξουαλική δύναμη), σέλινο, μάραθο, σοκολάτα (στα μοναστήρια, μερικούς αιώνες πριν, η σοκολάτα ήταν απαγορευμένο είδος, λόγω της διέγερσης της σάρκας που υπέθεταν οι θεοσεβούμενοι μοναχοί ότι προκαλούσε), αλκοόλ -κατεξοχήν αφροδισιακό αφού ρίχνει τις αναστολές, αλλά σε μεγάλη ποσότητα εμποδίζει τον οργασμό, οπότε, το πνεύμα πρόθυμο, η σαρξ ασθενής…

Το πρόβλημα: Η Σαρακοστή είναι περίοδος όπου καλούμαστε να αντισταθούμε στον πειρασμό της απόλαυσης του φαγητού και γενικά των εγκόσμιων. Αλλά τρώγοντας όσα επιτρέπει μας βάζει στον πειρασμό του σεξ και των υπόλοιπων εγκόσμιων. Τη λύση, την είχε μάλλον εντοπίσει ο Όσκαρ Ουάιλντ, συγγραφέας με μακρά εμπειρία από πειρασμούς: «Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσεις έναν πειρασμό είναι να υποκύψεις στον πειρασμό».