Η Σκιάθος στην καλύτερή της εποχή μας σύστησε τις γευστικές και όχι μόνο ομορφιές της σε εστιατόρια, ταβέρνες, ένα ιστορικό μοναστήρι και ένα τοπικό οινοποιείο.
Καλεσμένο μαζί με άλλα μέσα από τον Δήμο Σκιάθου στην παρουσίαση του βιβλίου «Και έφαγον πάντες και ηυφράνθησαν – Η γαστρονομία της Σκιάθου με το βλέμμα του Παπαδιαµάντη», της ολοκαίνουριας δουλειάς του Γιώργου Πίττα, το ICookGreek είχε την ευκαιρία να να ξεφυλλίσει μοναδικές σελίδες τις σκιαθίτικης γαστρονομικής ηθογραφίας συναντώντας το χθες του αιγαιοπελαγίτικου τραπεζιού και του νησιωτικού «πολιτισμού της καθημερινότητας» μέσα από τη γραφή του μεγάλου διηγηματογράφου, που γεννήθηκε και πέθανε στο νησί. Αλλά και να δοκιμάσει μερικά ξεχωριστά πιάτα που επιβιώνουν σήμερα πέρα από τη στερεοτυπική κουζίνα των τουριστικών ζωνών.
«Και έφαγον πάντες και ηυφράνθησαν…»
Μια όμορφη και ανάλαφρη, θερινή «φιλολογική βραδιά» ήταν η παρουσίαση του βιβλίου (εκδόσεις Αρμός) που πραγματοποιήθηκε το καλοκαιρινό απογευματάκι της 1ης Ιούνη στην καλοφροντισμένη Πλατεία Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μπροστά στο σπίτι-μουσείο του Σκιαθίτη συγγραφέα, στο έργο του οποίου στηρίζεται το νέο βιβλίο του Γιώργου Πίττα. Το συντονισμό κράτησε η δημοσιογράφος Μπήλιω Τσουκαλά, η οποία επιμελήθηκε την έκδοση, ενώ για το βιβλίο και τον Γιώργου Πίττα μίλησαν η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής, Ματούλα Χονδρονικολή και η δημοσιογράφος, Νανά Δαρειώτη, η οποία έθεσε και μια σειρά ζητήματα για το παρόν της σκιαθίτικης εστιατορικής σκηνής. Χαιρετισμό απηύθυνε ο δήμαρχος Σκιάθου Θοδωρής Τζούμας. Για την ίδια την έκδοση, μια θαυμάσια γέφυρα γνωριμίας με το σύμπαν του Παπαδιαμάντη, λέει ο κ. Πίττας, ακούραστος ερευνητής της ελληνικής γαστρονομίας και της κουλτούρας του φαγητού, δημιουργός του greekgastronomyguide.gr και του προγράμματος Γαστρονομικές Κοινότητες: «Στα 175 διηγήματα του Παπαδιαµάντη, η Σκιάθος ξετυλίγεται µε όλες τις ομορφιές του τοπίου της και το μωσαϊκό των ανθρώπων της. Στα “ρόδινα ακρογιάλια” της, τα λιµανάκια, τα βουνά και τα λαγκάδια, τις ρεματιές και τους ελαιώνες, οι ταπεινοί πρωταγωνιστές περιποιούνται τ’ αμπέλια τους για να βγάλουν το κρασί τους, μαζεύουν τις ελιές και φτιάχνουν το λάδι τους, παρασκευάζουν τυριά, ζυμώνουν ψωμιά, μαγειρεύουν, συντρώγουν και γλεντούν. Αγρότες, ψαράδες, βοσκοί, γυναίκες αγρότισσες, µανάδες και νοικοκυρές, ζουν µια λιτή ζωή µε τα λίγα που τους προσφέρει ο τόπος τους και μέσα από την αθωότητα του ταπεινού “κόσμου του Παπαδιαμάντη” αναδύεται η πολύτιμη αξία του απλού και του καίριου.»
Η παραδοσιακή γαστρονομία της Σκιάθου
Μια κουζίνα λιτή, απλή και στηριγμένη σε ό,τι βγάζει η γη και η θάλασσά της ήταν η σκιαθίτικη κουζίνα. Κουζίνα της ανάγκης, φτιαγμένη με τα υπάρχοντα, με γνώμωνα κυρίως τη θρέψη της φαμίλιας, μεστή σε γεύση και ουσία, φύλαγε τα -όποια- κρεατικά της για το τρπέζι της γιορτής. Αστακοί, χταπόδια και καραβίδες (τα λεγόμενα «τσόφλια» για τους ντόπιους, καθώς η ψίχα τους ήταν φτωχή για να ταΐσει πολυμελείς οικογένειες) μαγειρεύονταν συχνά με χόρτα, μυρωδικά και λαχανικά για να φτουρήσουν -και όχι με τοπικά ζυμαρικά, όπως συνηθίζεται σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Η Σκιάθος δεν είχε σταροχώραφα και το αλεύρι υπήρξε λιγοστό, αντιθέτως τα μποστάνια της -πιο γενναιόδωρα- έδιναν πολύτιμα κολοκυθάκια και ντομάτες και κρεμμύδια, και η φύση μυρωδάτα μάραθα και δροσιστικά κρίταμα, που συντρόφευαν τα ψάρια και τα θαλασσινά μαγειρεμένα σε σύβραση, στιφάδο και λογιών λογιών εκδοχές της κατσαρόλας. Το προσφυγικό κύμα του 1922 πλούτισε το τραπέζι του νησιού με τα ντολμαδάκια, τους γεμιστούς κολοκυθοανθούς και τα άλλα μικρασιατικά εδέσματα, ενώ το Πήλιο και τα κοντινά νησιά των Σποράδων άφησαν κι αυτά το στίγμα τους στην κουζίνα του τόπου (τυρόπιτες-σαλίγκαροι, σαν της Σκοπέλου, βρίσκει κανείς ακόμη εδώ). Κρέας, όπως το κατσίκι, προμήνυε συνήθως μεγάλες γιορτές.
Τι τρώμε σήμερα στη Σκιάθο
Η Σκιάθος είναι ένα έντονα τουριστικοποιημένο νησί με ό,τι συνεπάγεται αυτό όχι τόσο για την ποιότητα (αν και κάποιες φορές και γι΄αυτήν) όσο για την ομοιογένεια των πιάτων. Για γεύσεις πιο αυθεντικές ή πιο κοντά στο πνεύμα του τόπου -πέρα δηλαδή από την απολύτως τουριστική πεπατημένη με πιάτα-κλισέ που συναντάς σε όλους τους ελληνικούς προορισμούς- δοκιμάστε κάποια από τα παρακάτω (με την ελπίδα πως δεν θα βρεθείτε στο νησί high season -Ιούλιου και Αύγουστο- για να το απολαύσετε πραγματικά).
Τo Διαμάντι Beach Bar σε πανέμορφη παραλία-αγκαλια όπου θα φάτε στην πιο ονειρεμένη summer-time-the-living’s-easy ατμόσφαιρα δίπλα στη θάλασσα καλομαγειρεμένο φαγητό από τα «χρυσά χέρια» της μητέρας της Κατερίνας Χούμα, ιδιοκτήτριας του beach bar (καραβίδες με κολοκυθάκια, φρέσκα ψάρια με χόρτα, κολοκυθοανθούς γεμιστούς, ντολαμαδάκια και λαδερά). Προσεγγίσιμο μόνο από τη θάλασσα. Παραλία Κουτσούρι (Διαμάντι), Τ. 698-20.27.468
Την Αμφιλύκη κατεξοχήν εκπρόσωπο της παραδοσιακής σκιαθίτικης κουλτούρας στο μαγείρεμα. Κοντά στην Ακρόπολη της Σκιάθου, με ωραία θέα στη θάλασσα (μην πάτε νύχτα για να την απολαύσετε), ο Χρήστος Καλογιάννης και η οικογένειά του θα σας προφέρει σφυρίδα σύβραση με ντομάτα, καραβίδες με κολοκυθάκια, ψάρι στιφάδο, μαροθοκεφτέδες. Ακρόπολη Σκιάθου, Τ.24270-22.839
Το Ακρογιάλι στημένο σε καίρια θέση στον οικισμό της Σκιάθου σε ξύλινη εξέδρα πάνω στη θάλασσα, ξεχωρίζει για την ποιοτική κουζίνα του Κωνσταντίνου Γεωργούλα. Τούνα ψητή, σολομός με κρίταμα, λαβράκι με σέσκουλα και γενικά τα πιάτα με θαλασσινά είναι η δύναμή του χωρίς να υστερεί σε λαδερά και μαγειρευτά. Παραλιακός Σκιάθου, Τ. 24270-21.330
Το Bourtzi αν δεν μπορείτε να κάνετε χωρίς σεβίτσε και ταρτάρ, αλλά και για ομολογουμένως εκπληκτική θέα σε θάλασσα και οικισμό της Σκιάθου επισκεφτείτε το Bourtzi. Θα απολαύσετε το κρασί σας με προζυμένια μπρουσκέτα, ανεβατό Γρεβενών, ντομάτα, κάππαρη και ρίγανη, εκπληκτικό ταραμά (το μυστικό βρίσκεται στο χαρουποπαξίμαδο), μουχαμάρα, τυροκαυτερή και φουσκωτό πιτόψωμο Za’atar, λευκό ψάρι σεβίτσε με κουμκουάτ, πίκλα Χαλαπένιο και ταρτάρ τόνου με αγγούρι, ξύσμα λάιμ και σχοινόπρασο. Μπούρτζι, Λιμάνι Σκιάθου, Τ. 302427023900
Το Οινοποιείο Παρίση Το μικρό, τοπικό οινοποιείo παράγει κρασιά από ελληνικές ποικιλίες όπως αυτές εκφράζονται αρωματικά και γευστικά μέσα στο σκιαθίτικο οικοσύστημα. Ο Γιάννης Παρίσης καλλιεργεί συνολικά 40 στρέμματα ξερικούς αμπελώνες -δεν ποτίζονται ποτέ- που απλώνονται στις περιοχές Ξάνεμος, Προφήτης Ηλίας και Άγιος Κωνσταντίνος. Δημιουργεί οίνους με Μαλαγουζιά, Ασύρτικο, Ροδίτη, Ξινόμαυρο, Λήμνιο και πειραματικά Μοσχάτο Αλεξανδρείας. Μαζί με τη σύζυγό του, Μαρία Κουτσέρη, άνοιξαν τον επισκέψιμο χώρο με την εκπληκτική θέα το 2019. Βρίσκονται στο ψηλότερο σημείο της Σκιάθου, στη θέση του Προφήτης Ηλίας, και υποδέχονται τους οινόφιλους με ξεναγήσεις και γευστικές δοκιμές των 5 ετικετών που κυκλοφορούν (+δύο πειραματικές, σε πολύ μικρές ποσότητες). Οινοποιείο Parissis, Σκιάθος, Τ. +306987728440
Η Ιερά Μονή Ευαγγελίστριας και ο «αλυπιακός» οίνος
Στην τοποθεσία Αγαλιανού, κάτω από την ψηλότερη κορυφή της Σκιάθου, εν μέσω ενός καταπράσινου κλοιού από πεύκα, ελιές, βελανιδιές (μέρος του Αισθητικού Δάσους της Σκιάθου) βρίσκεται η Μονή Ευαγγελιστρίας που χτίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα από Κολλυβάδες μοναχούς. Σήμερα στην περιποιημένη αυλή του μοναστηριού λιάζονται σε γυάλες τα γλυκά του κουταλιού και τα βαλσαμέλαια, ενώ από τα αμπέλια της μονής παράγεται και εμφιαλώνεται ο «αλυπιακός» οίνος, ο οίνος που σύμφωνα με τον Παπαδιαμάντη «είναι κατάλληλος να ανακουφίζει τας λύπας, τους καημούς και τα βάσανα του κόσμου τούτου». Οι μοναχοί βγάζουν ακόμη βιολογικό έξτρα παρθένο ελαιόλαδο από τους ελαιώνες τους. Όλα τα προϊόντα της Μονής μπορεί να τα προμηθευτεί από το πωληήριό της.