Ο Αρχαίος Έλληνας της εποχής της ειδωλολατρίας όταν έπινε κρασί πίστευε ότι πίνει το θεό Διόνυσο, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που πολλούς αιώνες αργότερα ο σύγχρονος Έλληνας της εποχής του χριστιανισμού πιστεύει ότι πίνει το αίμα του Χριστού.

Τα διονυσιακά μυστήρια, πρόγονοι της σημερινής Αποκριάς, στηρίζονταν στο «ξαναγέννημα» των όσων συμμετείχαν στου νέους, υπερβατικούς εαυτούς, μέσα από την εμπειρία της έκστασης. Η έκσταση κατακτιόταν μέσα από κάποια στάδια μετάβασης, από τα οποία εμείς σήμερα ξέρουμε δυο – τρία (μην μπαίνετε στον κόπο, δεν αρκούν):

ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΗ.
Μυστήριες μάσκες, ελαφοτόμαρα και προβιές από διάφορα ζώα λειτουργούσαν ως πρώτα μέσα αποκοπής των μαινάδων και των σατύρων από την πραγματικότητα, μετατρέποντάς τους σε κάτι «άλλο», «φανταστικό», «εξωανθρώπινο».

ΜΟΥΣΙΚΗ & ΧΟΡΟΣ.
Ήχοι από αυλούς, ρυθμοί μυστικοί από τα βάθη της γης και της ψυχής και φωνές, ψίθυροι, ουρλιαχτά έδιναν ένα νέο τέμπο στα πράγματα, βάζοντας το κορμί σε άλλο δρόμο, που εκφραζόταν μέσω του χορού. Τι χορού; Αν έχετε δει επιληπτική κρίση σε εξέλιξη, θα καταλάβετε περίπου για τι μιλάμε, αν όχι, σας λέμε εκ προοιμίου ότι κάθε απόπειρα σύγκρισης με τις Βραζιλιάνες χορεύτριες του Ρίο θα αποβεί τραγικά ατυχής.

ΜΕθΗ.
Χωρίς το στάδιο αυτό η έκσταση δεν βιωνόταν. Αν το κρασί μετείχε σ’ αυτή την ιστορία –και μετείχε καθ’ όλη τη διάρκειά της– οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι αυτού του τόπου πάντα πίστευαν ότι έχει κάτι το ένθεο. Πώς αλλιώς να εξηγούσε κανείς την ιδιότητά του (που θυμίζει μια από τις ιδιότητες της έκστασης) να απελευθερώνει τα μέρη εκείνα της ανθρώπινης ψυχής, που κατά τη νηφάλια ζωή του ανθρώπου παραμένουν δέσμια, και γι’ αυτό ανενεργά, από κάθε λογής ήθη και απαγορεύσεις εκ του μυαλού ή εκ της κοινωνίας προερχόμενες; Μόνο με θεϊκή παρέμβαση, μπορούσε να ερμηνευθεί τέτοια περίεργη αλλαγή.
Έτσι ο προχριστιανικός Έλληνας όταν έπινε κρασί πίστευε ότι πίνει το Διόνυσο, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ο μεταχριστιανικός Έλληνας πιστεύει ότι πίνει το αίμα του Χριστού.
Και παρά το γεγονός ότι οι διονυσιακές τελετές είχαν πλευρές που σόκαραν τους ανθρώπους, οι ίδιοι ένιωθαν την ανάγκη να τις τιμήσουν, όχι μόνο από φόβο απέναντι σε έναν θιγμένο Βάκχο (άγνωστες οι βουλές του θεού, πόσο μάλλον όταν είναι θυμωμένος και πιωμένος), αλλά και από την αίσθηση ότι θα πέρναγαν καλά, αν άφηναν για λίγες μέρες στο τιμόνι της ζωής τους τον οίνο, τον αγαπητό.

Μεγάλα Διονύσια, μεγάλα γλέντια.

Θέσπισαν λοιπόν μια σειρά γιορτών προς τιμήν του Διονύσου, με κορυφαία τα Μεγάλα Διονύσια, που τα χορηγούσε το κράτος, και στα οποία …γέλαγε και ο κάθε πικραμένος. Διότι τόσο ήταν το κρασί που καταναλωνόταν στα λαϊκά αυτά πανηγύρια, ώστε δεν έμενε ίχνος θλίψης στις ψυχές των παρευρισκομένων. Απαλλαγμένα από τη σκοτεινιά και την αγωνία, των υποτιθέμενων τελετών του Βάκχου, τα πανηγύρια αυτά, που οδήγησαν στη γένεση των μεγάλων τραγωδιών του Σοφοκλή και του Ευριπίδη, ζέσταιναν τις καρδιές των Αθηναίων σαν τον ήλιο που μεγάλωνε τα ευλογημένα αμπέλια τους. Τα αμπέλια που έδιναν το κρασί και που είχαν μάθει –λέει ο θρύλος– να τα καλλιεργούν από τον ίδιο το Διόνυσο. Πράγμα για το οποίο -πιστέψτε μας- οι Έλληνες τον ευγνωμονούν ακόμη.
Φαγητό, ποτό, χοροί, τραγούδια, πειράγματα…εξ αμάξης και πλάκες με τη μορφή ερωταποκρίσεων συνέθεταν ένα γλέντι απερίγραπτο, που μόνο ως παρωδία θύμιζε τις μυθικά ανοσιουργήματα του Διονύσου. Αν στο χώρο των ιδεών η φιγούρα του Διονύσου δείχνει πόση σημασία είχε για τον αρχαίο Έλληνα ο οίνος, στο χώρο της τότε υπαρκτής πραγματικότητας και στο επίπεδο της καθημερινής χρήσης, ο Όμηρος έχει πολύ περισσότερα να μας πει.