DOCTOR FOOD | Συναισθήματα και καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε υπερφαγία από μια …παρεξήγηση.
Συναισθήματα και καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε υπερφαγία από μια …παρεξήγηση.
Eκπρόσωποι της Αμερικανικής Ακαδημίας Διατροφής – Διαιτολογίας (μιας απ’ τις μεγαλύτερες -αν όχι η μεγαλύτερη- οργανώσεις ειδικών της διατροφής στις ΗΠΑ) σε σχετικό άρθρο του Reader’s Digest παρουσιάζουν εννιά συναισθήματα και καταστάσεις που συχνά «μεταφράζουμε» ως πείνα και οδηγούμαστε στην (υπερ)κατανάλωση τροφίμων, κυρίως ανθυγιεινών.
1. Κούραση. Μπορεί να σε βρει στο γραφείο, μπορεί και στο σπίτι, αργά το βράδυ, λίγο πριν πέσεις για ύπνο. Το να σε πιάσει υπνηλία, όταν δε θες ή δεν μπορείς να κοιμηθείς, μπορεί να ερμηνευτεί ως επιθυμία για φαγητό, σύμφωνα με τη διατροφολόγο Torey Armul, καθώς ο οργανισμός προσβλέπει σε επιπλέον ενέργεια και παράλληλα …δίνει δουλειά στο πεπτικό σύστημα για να κρατηθεί ξύπνιος. Η σωστή λύση είναι όταν νυστάζει κανείς να κοιμάσαι. Αν είναι βράδυ και είσαι σπίτι, μην κατευθυνθείς προς τα μπισκότα αλλά προς το κρεβάτι. Αν όμως είσαι στη δουλειά, η καλύτερη κίνηση είναι να σηκωθείς απ’ το γραφείο, να κάνεις μια ολιγόλεπτη βολτίτσα ή να μιλήσεις με κάποιο συνάδελφο. Κύμα (νύστας) είναι, θα περάσει.
2. Στρες. Σε καταστάσεις στρες, η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη που εκκρίνονται οδηγούν σε υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα και αυτό γεννάει «μηνύματα» πείνας. Δεν είναι να το κάνουμε ζήτημα, αν φας κάτι παραπάνω λόγω στρες, μια ή δυο φορές. Χρόνια υπερφαγία όμως λόγω χρόνιου στρες δεν είναι καλό μαντάτο. «Πολλοί από εμάς εργάζονται αδιάκοπα, κοιμούνται λιγότερο απ’ όσο πρέπει και δεν φροντίζουν καθόλου το σώμα τους (σ.σ. π.χ. με κάποιας μορφής συστηματική σωματική δραστηριότητα). Έτσι το σώμα βρίσκεται σε συνεχή κατάσταση άγχους», λέει ο διατροφολόγος Angel Planells. «Η υπερφαγία σήμερα ή αύριο δεν είναι μεγάλη υπόθεση, αλλά μετά από εβδομάδες, μήνες ή χρόνια, θα δεις το βάρος σου να αυξάνεται». Βρες τρόπους να εκτονωθείτε εκτός φαγητού -και ίσως ο πιο αποτελεσματικός να είναι αυτός που προβλέπει τουλάχιστον μισή ώρα σωματικής κίνησης. Μην αφήνετε το στρες να σου κάνει κακό. Και ξέρεις πως δεν αφορά μόνο το βάρος.
3. Δίψα. Το σήμα της δίψας με το σήμα της πείνας μοιάζουν αρκετά, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να πας για τυρόπιτα ενώ έπρεπε να πας για νερό. Αν η πείνα χτυπήσει εκτός προγράμματος, υποψιάσου: «Πιες ένα ποτήρι νερό ή ένα τσάι», λέει η Armul. «Εάν εξακολουθείς να νιώθεις πεινασμένος μετά από πέντε λεπτά, τότε φάε». Τα παραπλανητικά μηνύματα βέβαια μπορούν κάλλιστα να αποτραπούν, αν φροντίζεις την καθημερινή σου ενυδάτωση και έχεις πάντα ένα μπουκαλάκι νερό μαζί σου.
4. Θλίψη. Tο φαγητό αποτελεί ένα είδος «παρηγοριάς» για το 62% των Αμερικανών, το οποίο τρώει προκειμένου να ικανοποιήσει κάποια ανεκπλήρωτη επιθυμία (ανεξάρτητη από την πείνα) σύμφωνα με έρευνα της Mintel του 2015. «Όταν τρώμε για συναισθηματικούς λόγους, προσπαθούμε να γεμίσουμε προσωρινά ένα κενό, αλλά τελικά ικανοποιημένοι νιώθουμε μόνο όσο διαρκεί το γεύμα. Μόλις το φαγητό τελειώσει, το κενό είναι ακόμη εκεί», εξηγεί ο Planells. Μόνο που τότε νιώθουμε επιπλέον και ενοχές και ευχόμαστε να είχαμε δείξει μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση. Μπορεί να καταπολεμηθεί η συναισθηματική ανάγκη για φαγητό; Αυτό είναι μάλλον ένα ερώτημα που ένας ψυχολόγος θα μπορούσε να φωτίσει καλύτερα από έναν διαιτολόγο. Ωστόσο είναι βέβαιο ότι όταν έχεις συναίσθηση του τι συμβαίνει επεμβαίνεις καλύτερα με στρατηγικές …αποπροσανατολισμού του μυαλού και εστίασης της δράσης σε ασχολίες πέρα από το φαγητό.
5. Συνήθεια. Υπάρχει περίπτωση να τρώει κανείς απλώς και μόνο από συνήθεια. Αν ξέρεις εκ των προτέρων ότι, ανεξάρτητα από το τι και πόσο έφαγες μέσα στη μέρα, πάντα το βράδυ αράζοντας στον καναπέ να δεις την αγαπημένη σου σειρά, θα έχεις παρέα μια στρατιά πατατάκια, ένα μεγάλο κουτί παγωτό ή μια σειρά λιχουδιές για «δε γίνεται αλλιώς», τότε αυτό σίγουρα δεν είναι πείνα αλλά μια καλά ριζωμένη ρουτίνα. Όπως ξέρουμε όλοι, ο μεγαλύτερος εχθρός της συνήθειας είναι μια νέα συνήθεια. Σπάσε τη ρουτίνα δημιουργώντας μια νέα. Κι αν σου φαίνεται αδιανόητο να βλέπεις συναρπαστικές σειρές χωρίς μασούλημα, άλλαξε σνακ. Φρούτα και γιαούρτια σε διάφορους συνδυασμούς, ψητά, κρατσανιστά λαχανικά, που ετοίμασες σπίτι, ζεστές σούπες, ελιές και ανάλατοι καρποί με μέτρο μπορούν να αντικαταστήσουν τις παλιές εξαρτήσεις με μια ενσυνείδητη απόφαση. Η γεύση είναι και θέμα …μνήμης. Όταν έχεις καιρό να φας τσιπς, έρχεται μια στιγμή που ξεχνάς γιατί σου άρεσαν.
6. Οπτικός πειρασμός. Μπορεί να μη σκεφτόσουν καν ότι θες κρουασάν, μέχρι που πέρασες μπροστά από το σακουλάκι με τα κρουασάν και όλα από εκεί και πέρα έγιναν αυτόματα. «Η θέα του φαγητού μπορεί να αυξήσει την έκκριση ντοπαμίνης, η οποία ενεργοποιεί το κέντρο ανταμοιβής και απόλαυσης του εγκεφάλου και οδηγεί στην πείνα», εξηγεί η Armul. Μη δοκιμάζεις τις αντοχές σου αφήνοντας λιχουδιές σε κοινή θέα.
7. Παρενέργειες φαρμάκων. Ορισμένα φάρμακα θα μπορούσαν να αυξήσουν την όρεξη, λέει ο Planells. Αν βλέπεις πως παίρνεις ανεξέλεγκτα βάρος μετά την έναρξη μιας νέας θεραπείας ίσως θα πρέπει να το συζητήσεις με το γιατρό σου για να σε κατευθύνει σε σωστές λύσεις.
8. Ορμονικές αλλαγές. «Υπάρχει λόγος πίσω από το κλισέ που θέλει τις γυναίκες, όταν έχουν περίοδο, να δείχνουν εμφατική προτίμηση σε συγκεκριμένα τρόφιμα» εξηγεί η Armul. Ευτυχώς όμως η περίοδος έρχεται σε συγκεκριμένες μέρες και μπορείς να προετοιμαστείς γεμίζοντας το ντουλάπι με πιο υγιεινές επιλογές από την παρόρμηση της στιγμής. Αν ξέρεις, π.χ. πως πλησιάζει η στιγμή που «θα σκοτώνεις για ένα γλυκό» έχε μια υγιεινή λύση με μέλι εύκαιρη, μια χούφτα σταφίδες ή λίγη μαύρη σοκολάτα.
9. Νοσταλγία. Μια συνταγή που ζωντανεύει όλες τις παιδικές μνήμες σε μια επίσκεψη στο πατρικό μπορεί να σε οδηγήσει σε υπερφαγία. «Ένας ισχυρός λόγος που οι άνθρωποι τρώνε είναι από νοσταλγία», λέει ο Planells. «Πρόκειται για ένα πολύ περίπλοκο συναίσθημα. Θα μπορούσε να σε κάνει να αισθανθείς χαρά αλλά και μελαγχολία». ατε να αισθανθείτε χαρούμενοι και χαρούμενοι, αλλά λυπημένοι και λυπημένοι. Αν εκείνο το παστίτσιο της μαμάς ή οι αυγοφέτες της γιαγιάς σου φέρνουν χαρά, χαλάρωσε και απόλαυσέ τα μία στις τόσες. Απλώς μην τα κάνεις συνήθεια.