Οι περισσότεροι γνωρίζουμε ότι η κατανάλωση κάποιων τροφίμων, όπως η ζάχαρη και τα γλυκά, είναι οι κύριοι υπαίτιοι για τη φθορά των δοντιών μας και την εμφάνιση της τερηδόνας.
Οι περισσότεροι γνωρίζουμε ότι η κατανάλωση κάποιων τροφίμων, όπως η ζάχαρη και τα γλυκά, είναι οι κύριοι υπαίτιοι για τη φθορά των δοντιών μας και την εμφάνιση της τερηδόνας.
ΠΗΓΗ: www.iatronet.gr • της Παπαγιαννοπούλου Γλυκερίας (Διαιτολόγος-Διατροφολόγος)
Ωστόσο, είναι πλέον επιστημονικά αποδεκτό ότι πολλά τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες, που άλλοτε θεωρούνταν «φιλικά» προς τα δόντια, όπως το ψωμί ή ακόμη και κάποια φρούτα, μπορούν, επίσης, να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της τερηδόνας.
Πώς εμφανίζεται η τερηδόνα;
Η διαδικασία της φθοράς των δοντιών αρχίζει όταν ορισμένα βακτήρια, που βρίσκονται φυσιολογικά στο στόμα μας, προσκολληθούν στο σμάλτο των δοντιών και σχηματίσουν την οδοντική πλάκα. Εάν αυτή δεν απομακρυνθεί με το βούρτσισμα, τότε τα βακτήρια που βρίσκονται στο εσωτερικό της, χρησιμοποιούν ως τροφή τους υδατάνθρακες των τροφίμων, που έχουμε καταναλώσει. Στη συνέχεια, συνθέτουν διάφορα οξέα και ένζυμα, που έχουν τη δυνατότητα να αποσυνθέτουν την αδαμαντίνη και την οδοντίνη των δοντιών. Όταν το περιβάλλον του στόματος γίνει όξινο, τα τερηδογόνα βακτήρια προσβάλλουν το δόντι και το καταστρέφουν, με την εμφάνιση της τερηδόνας. Εντούτοις, το σάλιο δρα προστατευτικά κατά της τερηδόνας, καθώς διατηρεί το περιβάλλον του στόματος ουδέτερο.
Φιλικά και εχθρικά τρόφιμα προς τα δόντια:
Τα τερηδογόνα βακτήρια, λοιπόν, τρέφονται με υδατάνθρακες και κυρίως με απλούς υδατάνθρακες (γλυκόζη, φρουκτόζη, σακχαρόζη, κ.α), που βρίσκονται κυρίως σε ζαχαρούχα ποτά και τρόφιμα, όπως τα γλυκά, το μέλι, τα ζαχαρούχα ροφήματα κ.ά. Οι σύνθετοι υδατάνθρακες (άμυλο), που συναντώνται σε τρόφιμα όπως το ψωμί και η πατάτα, διασπώνται από την αμυλάση του σάλιου σε γλυκόζη (απλό υδατάνθρακα), οπότε και πάλι θα μπορούσαν να αποτελέσουν τροφή για τα βακτήρια, αλλά με μια πιο αργή διαδικασία.
Τα τρόφιμα και τα ποτά που καταναλώνουμε έχουν άμεση επίδραση στην εμφάνιση και την εξέλιξη της τερηδόνας.
Οι παράγοντες που κάνουν ένα τρόφιμο φιλικό ή όχι με τα δόντια είναι οι παρακάτω:
Η σύνθεση του τροφίμου, και ειδικότερα το κατά πόσο είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες ή πρωτεΐνες. Τρόφιμα πλούσια σε απλούς υδατάνθρακες, όπως τα ζαχαρούχα τρόφιμα και ποτά ευνοούν την εμφάνιση της τερηδόνας. Απεναντίας, τα πρωτεϊνούχα τρόφιμα, με κύριους εκπρόσωπους τα γαλακτοκομικά, τα κρέατα και τα ψάρια μειώνουν τον κίνδυνο για την ανάπτυξη της τερηδόνας.
Η υφή και η μορφή του τροφίμου:
Μαλακό ή σκληρό: Τα σκληρά τρόφιμα, όπως τα μήλα και τα καρότα, «καθαρίζουν» την επιφάνεια τον δοντιών και αυξάνουν την έκκριση σιέλου.
Υγρό ή στερεό: Τα υγρά τρόφιμα, όπως τα ζαχαρούχα ροφήματα και οι χυμοί, έρχονται σε επαφή με όλη την επιφάνεια των δοντιών, αυξάνοντας τον κίνδυνο για διάβρωση.
κολλώδες ή μη. Τα κολλώδη τρόφιμα, όπως το ψωμί και η μπανάνα προσκολλώνται στα δόντια, με αποτέλεσμα να παραμένουν περισσότερο χρόνο και να δρουν επιβαρυντικά, ακόμη και μετά την κατανάλωσή τους.
Τρόφιμο που καθυστερεί να διαλυθεί: Η παραμονή ενός τροφίμου στο στόμα για μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. γλειφιτζούρια και καραμέλες) δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την εμφάνιση τερηδόνας, καθώς παρέχει τροφή στα βακτήρια του στόματος.
Η οξύτητα του τροφίμου: Τα οξέα επιτίθενται άμεσα στο σμάλτο. Η παρατεταμένη και τακτική έκθεση σε όξινες τροφές και ποτά έχει ως επακόλουθο τη διάβρωση των δοντιών. Κάποια θρεπτικά μεν, αλλά όξινα τρόφιμα, όπως οι ντομάτες και τα εσπεριδοειδή μπορούν να έχουν επιπτώσεις στο σμάλτο των δοντιών και είναι προτιμότερο να καταναλώνονται ως μέρος ενός γεύματος, παρά μεμονωμένα. Τα τρόφιμα που «εξισορροπούν» την οξύτητα είναι τρόφιμα πλούσια σε πρωτεΐνη (τυριά, γάλα, γιαούρτι, ψάρια, κρέατα, αυγά, ξηροί καρποί).
Η περιεκτικότητα του τροφίμου σε ασβέστιο και φώσφορο, μέταλλα τα οποία προστατεύουν και αποκαθιστούν το σμάλτο των δοντιών: Τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο είναι τα γαλακτοκομικά, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και τα αμύγδαλα. Καλές πηγές φωσφόρου είναι τα πρωτεϊνούχα τρόφιμα, όπως τα κρεατικά, τα ψάρια, τα αυγά και το γάλα.
Η συχνότητα κατανάλωσης των υδατανθρακούχων και των όξινων τροφίμων και ποτών.
Κακές διατροφικές συνήθειες – κακή στοματική υγιεινή:
Νέα επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι εκτός από τις επιλογές των τροφίμων και τις συμπεριφορές καλής στοματικής υγιεινής (όπως το τακτικό βούρτσισμα), σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και την εξέλιξη της φθοράς των δοντιών διαδραματίζουν και οι διατροφικές μας συνήθειες. Για παράδειγμα, το τσιμπολόγημα πριν τον ύπνο αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης τερηδόνας, διότι η έκκριση σιέλου μειώνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου και επομένως χάνεται η προστατευτική του δράση. Επίσης, η κατανάλωση ζαχαρούχων τροφίμων και ποτών ενδιάμεσα των γευμάτων αυξάνει τον κίνδυνο για την εμφάνιση τερηδόνας, όταν δε συνοδεύεται από επιμελές βούρτσισμα.
Δράστε διατροφικά – προστατέψτε τα δόντια σας:
Περιορίστε τα πρόσθετα σάκχαρα στη διατροφή σας. Αποφύγετε την κατανάλωση ζάχαρης ή αντικαταστήστε την με γλυκαντικές ουσίες. Τα υποκατάστατα ζάχαρης, όπως η στέβια, η ασπαρτάμη, η σακχαρίνη, η σουκραλόζη και άλλα, παρά τη γλυκιά τους γεύση, δεν προάγουν την τερηδόνα.
Διαβάστε τις ετικέτες των τροφίμων, εντοπίζοντας την ύπαρξη και την ποσότητα της προστιθέμενης ζάχαρης ή άλλων απλών υδατανθράκων, που ενδέχεται να περιέχουν (μαλτόζη, φρουκτόζη, σακχαρόζη, γλυκόζη, λακτόζη).
Βουρτσίστε τα δόντια σας τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα (πρωί και βράδυ) για δύο λεπτά, ώστε να απομακρυνθούν τα σάκχαρα και τα υπολείμματα των τροφίμων από τα δόντια σας. Ιδανικά, βουρτσίστε μετά από κάθε γεύμα.
Προτιμήστε να καταναλώσετε ένα «εχθρικό» προς τα δόντια τρόφιμο, όπως ένα γλυκό, αμέσως μετά το γεύμα, όταν η έκκριση σιέλου είναι αυξημένη.
Περιορίστε τα τσιμπολογήματα μεταξύ των γευμάτων. Προτιμήστε για σνακ ένα γιαούρτι με φρούτα ή ξηρούς καρπούς με φρούτα, που είναι περισσότερο «φιλικά προς τα δόντια».
Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή, καταναλώνοντας, καθημερινά, γαλακτοκομικά, φρούτα, λαχανικά και πίνοντας φθοριούχο νερό.