Γύρω από τη διατροφή μας υπάρχουν πολλοί μύθοι ή και τοπία που σκοπίμως παραμένουν θολά…
Γύρω από τη διατροφή μας υπάρχουν πολλοί μύθοι ή και τοπία που σκοπίμως παραμένουν θολά. Ο λόγος, ότι ακόμη και το φαγητό, βασική ανάγκη για την ανθρώπινη επιβίωση, αντιμετωπίζεται σαν ένα ακόμα εμπόρευμα. Και όπως σε όλες τις εμπορευματικές δραστηριότητες, κριτήριο είναι κυρίως το κέρδος – δευτερευόντως η αλήθεια.
Ότι σε μεγάλο βαθμό η καλή μας υγεία εξαρτάται από το πιάτο μας, αυτό το έχουμε μάθει πλέον καλά. Έχουν περάσει πάνω από 2.500 χιλιάδες χρόνια, άλλωστε, από τότε που ο Ιπποκράτης, ο θεμελιωτής της Ιατρικής, έλεγε πως «αν οι άνθρωποι ζούσαν και τρέφονταν σωστά, δεν θα υπήρχαν αρρώστιες» και η σύγχρονη επιστήμη τον επιβεβαιώνει: οι γιατροί, ανεξαρτήτως ειδικότητας, όλο και περισσότερο πρέπει να είναι πρώτα απ’ όλα διατροφολόγοι.
Άλλο φρέσκο κι άλλο «εποχής»
Σε μια σωστή διατροφή όλοι ξέρουμε τον εξαιρετικά σημαντικό ρόλο που παίζουν τα φρούτα και τα λαχανικά. Είναι τροφές που περιέχουν σε πολύ μεγάλες ποσότητες βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία, ουσίες απαραίτητες για πληθώρα πολύτιμων λειτουργιών του οργανισμού. Είναι επίσης πηγές φυτικών ινών που βοηθούν στη λειτουργία του εντέρου και επηρεάζουν θετικά τα επίπεδα γλυκόζης και χοληστερόλης στο αίμα. Στην ερώτηση, λοιπόν, αν είναι καλό να καταναλώνουμε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, δεν υπάρχει καταναλωτής που να μην ξέρει πλέον πως η σωστή απάντηση είναι «ναι». Αλλά, η απολύτως σωστή απάντηση είναι φρέσκα φρούτα και λαχανικά εποχής. Αυτό το «εποχής» κάνει τη λεπτή μα μεγάλη διαφορά, καθώς φρέσκο δεν σημαίνει στις μέρες μας και εποχικό. Ποιος δεν έχει φάει φράουλες το φθινόπωρο, ντομάτες το χειμώνα και πορτοκάλια το καλοκαίρι; Το ερώτημα είναι αν αυτό πειράζει. Κι αν θέλουμε να είμαστε απολύτως ειλικρινείς, η απάντηση είναι «ναι». Πειράζει την υγεία μας, πειράζει την απόλαυσή μας, πειράζει και το περιβάλλον.
Και εκτός εποχής και ακριβότερα
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τα λαχανικά εκτός εποχής δεν καλλιεργούνται με φυσικό τρόπο, γιατί τίποτα στη φύση δε βοηθάει την καλλιέργεια αυτή. Πρέπει να φτιαχτούν τεχνητές συνθήκες για να ευδοκιμήσουν και να παράγουν μάλιστα και μεγάλες ποσότητες καρπών. Καλλιεργούνται σε θερμοκήπια, με τεχνητό φωτισμό και τεχνητή θέρμανση, βομβαρδίζονται με χημικά και ορμόνες και πολύ συχνά καλλιεργούνται σε νερό και όχι σε χώμα. Γι’ αυτό και είναι όχι μόνο ακριβότερα αλλά άνοστα και σαφώς πιο ανθυγιεινά.
Φυτοφάρμακα και λιπάσματα χρησιμοποιούνται βέβαια και στα εποχικά λαχανικά και φρούτα των συμβατικών καλλιεργειών, αλλά σίγουρα λιγότερα, γιατί τα φυτά μεγαλώνουν σε φυσικό περιβάλλον και είναι πιο προσαρμοσμένα στις περιβαλλοντικές συνθήκες. Σε κάθε περίπτωση, αν το αντέχει η τσέπη μας η καλύτερη επιλογή είναι τα βιολογικά προϊόντα, που έχουν αναπτυχθεί χωρίς τη χρήση χημικών και λιπασμάτων, – ακόμα καλύτερα αν έχουμε τη δυνατότητα να γνωρίζουμε μικρούς παραγωγούς που τους εμπιστευόμαστε και μας προμηθεύουν τα φρούτα μας και τα λαχανικά μας. Ούτε νόστιμα ούτε υγιεινά είναι λοιπόν τα εκτός εποχής, αλλά επιπλέον βλαβερά για την τσέπη μας και για το περιβάλλον.
Οι εντατικές καλλιέργειες, θερμοκηπίων κυρίως, που απαιτούνται για να καλύψουν τη ζήτηση λαχανικών εκτός εποχής επιβαρύνουν και εξαντλούν τα εδάφη αλλά και γενικότερα το περιβάλλον με πολλούς τρόπους. Εκτός από τα πολλά βλαβερά φυτοφάρμακα, ας αναλογιστούμε και τα χιλιάδες μέτρα πλαστικού που σκεπάζουν εκατοντάδες στρέμματα με θερμοκήπια σε διάφορες περιοχές της χώρας και τα οποία πολύ συχνά καταλήγουν πεταμένα στη φύση ή στον πάτο της θάλασσας στις παραθαλάσσιες περιοχές.
Καλό είναι να έχουμε επίσης υπόψη μας ότι τα φρούτα εκτός εποχής αποθηκεύονται για πολύ μεγάλα διαστήματα, ώστε να είναι διαθέσιμα όλες τις εποχές, εφόσον υπάρχει ζήτηση. Και επειδή η κατανάλωση εκτός εποχής ανεβάζει την τιμή του προϊόντος, συμφέρει τους εμπόρους αντί να τα διακινούν στην ώρα τους, να τα αποθηκεύουν. Η συντήρηση σε ψυγεία είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδος (για πορτοκάλια, μήλα κ.λπ.), όπου φυσικά χρησιμοποιούνται φυτοφάρμακα -μυκητοκτόνα- προκειμένου να διατηρηθούν οι καρποί «φρέσκοι», χωρίς ασθένειες στα ψυγεία. Είναι δηλαδή πολύ πιο επιβαρημένα προϊόντα. Συντήρηση σε ψυγεία γίνεται και για τα λαχανικά, όπου προκειμένου να επιβραδυνθεί η ταχύτατη διαδικασία της σήψης, τα επεξεργάζονται με επιβλαβείς χημικές ουσίες.
Εισαγόμενα προϊόντα
Βεβαίως υπάρχει και η περίπτωση των εισαγόμενων φρέσκων φρούτων και λαχανικών. Εδώ επίσης θα λέγαμε πως, παρότι δεν είναι πάντα εφικτό, και χωρίς να υπερβάλλουμε, καλό είναι να αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε συχνά εισαγόμενα φρούτα και λαχανικά. Γιατί; Γιατί ακόμη κι αν γνωρίζουμε τη νομοθεσία των χωρών προέλευσης και είμαστε σίγουροι για τους μηχανισμούς ελέγχου της ποιότητας και της συντήρησης, δε μαθαίνουμε ποτέ τις βλαβερές συνέπειες που έχει στο περιβάλλον η μεταφορά τους (ιδιαίτερα αν γίνεται αεροπορικώς).
Εν κατακλείδι, δεν θα ήταν άσχημα να αλλάζαμε συνήθειες. Τα καταναλωτικά μοντέλα που έχουν επικρατήσει οδηγούν έτσι κι αλλιώς σε τρόπους καλλιέργειας μαζικούς και ανθυγιεινούς, που επιφέρουν πολλαπλές κρίσεις. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, το 95% της παραγόμενης ντομάτας καλλιεργείται σε θερμοκήπια. Το ποσοστό είναι πραγματικά θλιβερό για την «πατρίδα της υψηλής γαστρονομίας». Ας κρατήσουμε λοιπόν ως συμπέρασμα ότι το καλύτερο για την τσέπη μας, την υγεία μας αλλά και τη φύση είναι να καταναλώνουμε φρέσκα φρούτα και λαχανικά εποχής, που παράγονται στον τόπο μας. Και όπου είναι δυνατόν, να τα αγοράζουμε κατευθείαν από τον παραγωγό.
Το μήνα που διανύουμε μπορούμε να βρούμε και να απολαύσουμε φρέσκα, εποχικά και φθηνά: αγγούρι, άνηθο, αντίδι, αρακά, βλίτο, κολοκυθάκια, φρέσκο κρεμμύδι, μαϊντανό, μάραθο, μαρούλι, πιπεριά, ραδίκια, μπάμιες, σέλινο, σέσκουλο, σκόρδο, φασολάκια, ντομάτες, παντζάρια, ραπανάκια, καρότα, μελιτζάνες, πατάτες. Κι από φρούτα: βερίκοκα, φράουλες, αχλάδια, μήλα, σύκα, βύσσινα, κεράσια, ροδάκινα, καρπούζια, πεπόνια..