Έκθεση Counter Space: Design and the Modern Kitchen λαμβάνει χώρα στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, το διάσημο MoMA, μέχρι τις 14/3/2011.
Η έκθεση Counter Space: Design and the Modern Kitchen που λαμβάνει χώρα στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, το διάσημο MoMA, μέχρι τις 14 Μαρτίου του 2011, τιμάει την αρχιτέκτονα Μαργκαρέτε Σούτε-Λιχότσκι, προσδίδοντας στην «Κουζίνα της Φρανκφούρτης» -και μαζί στις κουζίνες όλης της ανθρωπότητας- τη σημασία που τους αξίζει.
Γενικά μιλώντας, η σχέση των σύγχρονων κοινωνιών με τα μουσεία είναι μάλλον αντιφατική: Από τη μια μεριά, το να χαρακτηριστεί κάτι σαν «μουσειακό είδος» έχει αυτόματη συνέπεια τη σχεδόν ολοκληρωτική απαξίωσή του. Σε κοινωνίες που είναι σταθερά προσανατολισμένες στο μέλλον και που η νεότητα μαζί με την καινοτομία έχουν αναχθεί σε υπέρτατες αξίες, το να «ανήκεις στο μουσείο», δηλαδή στο παρελθόν, ισοδυναμεί με καταδίκη στην εσχάτη των ποινών -χωρίς μάλιστα δικαίωμα έφεσης. Από την άλλη, το μουσείο είναι ταυτόχρονα το υπέρτατο όριο που πρέπει να ξεπεράσει οποιαδήποτε ανθρώπινη δημιουργία για να καταξιωθεί οριστικά και αμετάκλητα ως εξαιρετική και πέραν των τετριμμένων.
Το μουσείο είναι ίσως η τελική κρησάρα για το τι έχει πραγματικά σημασία από τα πολλά με τα οποία καταπιανόμαστε.
Αυτός ο δεύτερος χαρακτήρας του μουσείου, ως δηλαδή όριο καταξίωσης, έρχεται αυτομάτως στο μυαλό διαβάζοντας την ιδιαίτερα προβεβλημένη στα μίντια είδηση ότι το MoMa, το περίφημο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, οργανώνει μεγάλη έκθεση για την Μαργκαρέτε Σούτε-Λιχότσκι, τη γυναίκα που επινόησε την «κουζίνα της Φρανκφούρτης». Προφανώς …ιντριγκάρει το γεγονός ότι το μεγάλο μουσείο στην καρδιά του Μανχάταν, ακριβώς στο παγκόσμιο κέντρο του διεθνούς καπιταλισμού και του Sex and the City, αφιερώνει τους χώρους του σε μια κομουνίστρια αρχιτέκτονα από την Αυστρία.
Ωστόσο, νομίζω ότι ο βασικός λόγος που η συγκεκριμένη έκθεση τραβάει την προσοχή σχετίζεται μάλλον με την αίσθηση ότι το μουσείο έρχεται να προσδώσει στις κουζίνες της ανθρωπότητας τη σημασία που τους αξίζει. Η Ιστορία που μας μάθαιναν παλιότερα στα σχολεία ασχολούνταν σχεδόν αποκλειστικά με τις καίριες αποφάσεις των μεγάλων ηγετών.
Το πάντοτε επινοητικό και παιχνιδιάρικο MoMa έρχεται τώρα να κλείσει το μάτι στην ταρατατζούμ Ιστορία, θυμίζοντας ότι πολύ μεγάλο μέρος των αληθινών ιστοριών των καθημερινών ανθρώπων διαδραματίζεται κάπου μεταξύ του πάγκου που κόβουμε τα λαχανικά και του ματιού που ψήνουμε τον πρωινό καφέ. Επομένως, επινοήσεις όπως η «κουζίνα της Φρανκφούρτης» μπορούν να αλλάξουν την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων πολύ περισσότερο από ορισμένες κυβερνητικές αποφάσεις – που σε λίγο καιρό χάνουν τη σημασία τους.
Μα, μπορούν να χτίσουν οι γυναίκες σπίτια; 
Η Μαργκαρέτε Σούτε γεννήθηκε στη Βιέννη το 1897. Γόνος αστικής και φιλελεύθερης οικογένειας, αποφασίζει να σπουδάσει Αρχιτεκτονική, σε μια εποχή όπου κανείς δεν θα παράγγελνε σε μια γυναίκα το σχεδιασμό του σπιτιού του («ακόμα κι εγώ η ίδια», θα γράψει αργότερα). Γίνεται η πρώτη γυναίκα που εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Τεχνών της Βιέννης.
Το 1926 καλείται στη Φρανκφούρτη από τον διάσημο αρχιτέκτονα και πολεοδόμο Ernst May. Αντιμέτωπη με το εκρηκτικό στεγαστικό πρόβλημα της πόλης, η αρχιτεκτονική ομάδα του May καλείται να φτιάξει χιλιάδες εργατικές κατοικίες για το δήμο της Φρανκφούρτης, επιτυγχάνοντας τον πλέον δύσκολο συνδυασμό: λειτουργικότητα, οικονομία και (κάτι πρωτόγνωρο για την εποχή) ανέσεις για τους πολλούς -θυμηθείτε: ακόμα δεν υπάρχει το «σπίτι με όλα τα κομφόρ», παρά μόνο για τους έχοντες και κατέχοντες.
Το 1926 είναι η μεγάλη χρονιά για τη Σούτε. Όχι μόνο μετακομίζει στη Φρανκφούρτη, αλλά γνωρίζει τον μετέπειτα σύζυγό της Λιχότσκι και κάνει τη μεγάλη καινοτομία στο αρχιτεκτονικό ντιζάιν: την κουζίνα της Φρανκφούρτης. Μια καινοτομία που όχι μόνο έσπασε τα ταμεία της εποχής της (ο δήμος της Φρανκφούρτης κατασκεύασε 10.000 «κουζίνες της Φρανκφούρτης»), αλλά και άλλαξε για πάντα τον τρόπο που κατασκευάζονται τα σύγχρονα σπίτια.
Κουζίνα-βιομηχανικό εργαστήριο
Εμπνευσμένη από τις μελέτες του μηχανικού Τέιλορ, του ανθρώπου που επινόησε την αλυσίδα παραγωγής στα εργοστάσια, η Σούτε – Λιχότσκι συνέλαβε την κουζίνα σαν έναν κανονικό χώρο εργασίας, ένα βιομηχανικό εργαστήρι. Στόχος της ήταν στον περιορισμένο χώρο ενός δωματίου 1,9 Χ 3,4 μέτρων να προσφέρει στους ανθρώπους που δεν είχαν υπηρετικό προσωπικό τη μέγιστη δυνατή ευκολία στο μαγείρεμα, με μείωση του απαιτούμενου κόπου και του χρόνου.
Παράλληλα, η «κουζίνα της Φρανκφούρτης» έπρεπε να ανταποκρίνεται σε νέα, πιο υψηλά στάνταρντ υγιεινής. Κάθ ε κο υ ζ ί να π ερι λάμ βαν ε έ ν α περιστρεφόμενο σκαμπό, εντοιχισμένα ντουλάπια (φοβερή πρωτοπορία για την εποχή), ένα συμπτυγμένο πάγκο εργασίας, ένα προσαρμοζόμενο φωτιστικό οροφής, αλουμινένια δοχεία φύλαξης των διαφόρων υλικών, καθώς και έναν εντοιχισμένο αλλά αποσπώμενο σκουπιδοτενεκέ.
Όπως εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς, όλα τα στοιχεία που αποτέλεσαν τις καινοτομίες της «κουζίνας της Φρανκφούρτης» δεν προκαλούν σήμερα καμία εντύπωση. Στην εποχή τους όμως, που η κουζίνα δεν ήταν καν δωμάτιο αποκλειστικής μαγειρικής χρήσης, τα σχέδια της Σούτε- Λιχότσκι άλλαξαν το οικιακό τοπίο κατά δραστικό τρόπο, διευκολύνοντας τη ζωή στην αρχή χιλιάδων και στη συνέχεια εκατομμυρίων ανθρώπων. Άλλωστε, δεν υπάρχει μεγαλύτερος έπαινος για κάθε καινοτομία από το να θεωρηθεί σε βάθος χρόνου αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των καθημερινών ανθρώπων.
Αυτήν τη διαρκή έγνοια της για τους απλούς – καθημερινούς ανθρώπους η Σούτε-Λιχότσκι την απέδειξε έμπρακτα όταν στα 1940 γύρισε οικειοθελώς στη Βιέννη (η ναζιστική κατοχή την είχε βρει στο εξωτερικό) για να συνδράμει την Αντίσταση. Εκεί συνελήφθη από την Γκεστάπο και πέρασε έξι χρόνια στη φυλακή, μέχρι την απελευθέρωσή της από τους Συμμάχους. Πέθανε το 2000, έχοντας «διασχίσει» τρεις αιώνες και δύο χιλιετίες…
