Οι συζητήσεις γύρω από τον μεταβολισμό και τη διατροφή είναι πολύ δημοφιλείς, ενώ συχνά συνδέονται με ισχυρισμούς σχετικά με τις αυξομειώσεις του βάρους μας.
Οι συζητήσεις γύρω από τον μεταβολισμό και τη διατροφή είναι πολύ δημοφιλείς, ενώ συχνά συνδέονται με ισχυρισμούς σχετικά με τις αυξομειώσεις του βάρους μας.
ΠΗΓΗ: www.iatronet.gr • του Πέτρου Χατζηηλία (Διατροφολόγος – Καθηγητής Φυσικής Αγωγής)
Τι εννοούμε όμως με τον όρο μεταβολισμό;
Μεταβολισμός ή πιο σωστά Βασικός Μεταβολισμός (Basal Metabolic Rate), είναι το ποσό της ενέργειας που απαιτείται για τη διατήρηση των βασικών λειτουργιών του οργανισμού. Τέτοιες λειτουργίες είναι η αναπνοή, η καρδιακή συστολή , ο μεταβολισμός των κυττάρων κ.α.ωΑποτελεί δηλαδή έναν δείκτη της μεταβολικής δραστηριότητας των οργάνων και των ιστών του σώματος. Ο μεταβολισμός του κάθε ανθρώπου εξαρτάται και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, κάποιοι από τους οποίους είναι τροποποιήσιμοι ενώ άλλοι αμετάβλητοι.
Η ηλικία
Ο βασικός μεταβολισμός σχετίζεται άμεσα και αντιστρόφως ανάλογα με την ηλικία. Αυτό σημαίνει ότι με την αύξηση της ηλικίας ο μεταβολισμός εμφανίζει μειωμένη λειτουργικότητα. Πριν βιαστούμε όμως να αποδώσουμε κάποια από τα περιττά κιλά που πιθανόν αποκτήθηκαν με την ηλικία, θα ήταν σημαντικό να τονίσουμε ότι στο παρελθόν, το βάρος του πληθυσμού είχε πολύ μικρότερες διακυμάνσεις με την αύξηση της ηλικίας σε σχέση με τις μέρες μας.
Άσκηση – σύσταση του σώματος
Ο μυϊκός ιστός αποτελεί σαφώς πιο μεταβολικά ενεργό ιστό από το λιπώδη ιστό. Αυτό σημαίνει ότι όσο πιο αυξημένο είναι το ποσοστό της μυϊκής μάζας στο σώμα τόσο πιο αυξημένος είναι και ο βασικός μεταβολισμός. Για το λόγο αυτό οι άντρες έχουν κατά μέσο όρο μεγαλύτερο βασικό μεταβολισμό από τις γυναίκες, καθώς φυσιολογικά έχουν περισσότερο μυϊκό ιστό.
Πώς μπορεί όμως να βελτιωθεί η σύσταση του σώματός μας και να ενισχυθεί ο μυϊκός μας ιστός; Την απάντηση έρχεται να μας τη δώσει η άσκηση η οποία εκτός από την οξεία επίδρασή της στον μεταβολισμό, καθώς κατά τη διάρκειά της καταναλώνονται πολλαπλάσιες θερμίδες από ότι στην ηρεμία, επηρεάζει διαχρονικά και τη σύσταση του σώματος. Αυτό σημαίνει ότι στα οφέλη της άσκησης δεν ανήκουν μόνο οι θερμίδες που καταναλώνονται κατά τη διάρκεια εκτέλεσής της, αλλά πολύ σημαντικό είναι ότι μετατρέποντάς την σε συνήθεια αυξάνουμε και ενισχύουμε το μυϊκό μας σύστημα. Κατά αυτόν τον τρόπο οδηγούμαστε στην απόκτηση ενός υψηλότερου μεταβολισμού είτε είμαστε άνδρες είτε γυναίκες.
Κληρονομική προδιάθεση
Τα γονίδια της παχυσαρκίας, δηλαδή του ‘κακού’ μεταβολισμού υπάρχουν και κληρονομούνται. Η άποψη όμως που επικρατεί στις μέρες μας είναι ότι αυτό που κληρονομείται είναι μια τάση για την παχυσαρκία. Εάν τελικά θα εκδηλωθεί εξαρτάται από την επιρροή του άμεσου περιβάλλοντος, π.χ.τις λανθασμένες οικογενειακές συνήθειες διατροφής- τη μειωμένη δραστηριότητα κλπ.
Διατροφή
Η σωστή διατροφή και η ισορροπημένη κατανομή της τροφής κατά τη διάρκεια της ημέρας φαίνεται να επηρεάζουν καθοριστικά τον μεταβολισμό. Η εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού και κατά συνέπεια του μεταβολισμού απαιτεί σωστή κατανομή των γευμάτων μέσα στην ημέρα και αποφυγή μεγάλων διαστημάτων αποχής από την πρόσληψη τροφής. Παράδειγμα τέτοιας ‘απορρύθμισης’ του μεταβολισμού αποτελεί η αδιαφορία κατανάλωσης πρωινού γεύματος και η μετάθεση της λήψης της τροφής κατευθείαν στο μεσημεριανό.
Ο μεταβολισμός λοιπόν καθορίζεται από μία πολυπαραγοντική διαδικασία, γεγονός που τον καθιστά ιδιαίτερο και μοναδικό για κάθε ανθρώπινο ον. Η διαφορά όμως ενός ‘κακού’ με έναν ‘καλό’ μεταβολισμό δεν είναι η κύρια αιτία που θα οδηγήσει στην αύξηση του βάρους εκτός ελαχίστων περιπτώσεων.
Αυτό που θα πρέπει να προσέξουν τα άτομα που υπολείπονται ενός ‘καλού’ μεταβολισμού είναι ότι θα πρέπει να επενδύσουν περισσότερο στους τροποποιήσιμους παράγοντές του, και αυτοί δεν είναι άλλοι από την ισορροπημένη διατροφή και την άσκηση. Εξάλλου κάθε άνθρωπος που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να βελτιώνει την ποιότητα της ζωής του.